Popüler müzikte beğeni farklılıkları: Bir fMRI çalışması

Abstract

Bu çalısmada 10 katılımcıya bir beyin görüntüleme teknigi olan fMRI düzeneginde kendi seçtikleri en sevdikleri ve en sevmedikleri müzik örnekleri dinletilerek beyin görüntü verileri elde edilmis ve daha sonra katılımcılarla yüz yüze görüsmeler yapılarak müzik begenilerine dair kültürel veriler elde edilmistir. Bu anlamda iki ayrı disipliner alan olan nöroloji ve etnomüzikolojinin kuramsal ve yöntemsel araçları kullanılarak, popüler müzik begenisine dair elde edilen iki ayrı tipteki veri üzerinden karsılastırmalı bir arastırma yapılmıstır. Tezin temel amacı popüler müzik begenisine dair katılımcılardan elde edilen nörolojik ve kültürel verilerin uyumlulugunu arastırmaktır. Müzik begenisi üzerine varolan çalısmalar bir tarafta psikoloji ve nöroloji gibi uygulamalı bilimler alanında, diger tarafta da etnomüzikoloji ve kültürel çalısmalar gibi insan bilimleri alanında yapılan çalısmalardan olusur. Bu çalısma bu iki ayrı disipliner alanın birikimlerinden faydalanması anlamında literatürdeki ilk çalısmalardan birisidir. Müzik begenisi üzerine psikoloji ve nöroloji alanlarında yapılan çalısmalarda begeninin kültürel boyutları dikkate alınmamıstır. Ayrıca bu çalısmalarda müzik örnekleri için agırlıklı olarak klasik batı müzigi örnekleri kullanılmıs ve bu örnekler de katılımcılar tarafından degil arastırmacılar tarafından belirlenmistir. Bu tez çalısmasında ise begenilen ve begenilmeyen müzik örneklerinin hem katılımcılar tarafından seçilmesi hem de bu örneklerin popüler müzik örnekleri olması literatür açısından önemli yeniliklerdir. Katılımcıların fMRI görüntüleri SPM2 (http://www.fil.ion.ucl.ac.uk/spm) yazılımı ile istatiksel olarak analiz edilmistir. En sevilen ve en sevilmeyen müzik örneklerinin dinlenilmesine dair beyindeki begeniyle iliskili bölgelerde anlamlı aktivasyon farklılıkları bulunmustur. Dinletilen müzik örnekleri üzerine katılımcılarla yapılan yüz yüze görüsmelerde de begeni farklılıklarına dair anlamlı kültürel veriler bulunmustur. Bu çalısmada popüler müzik begenisi üzerine elde edilen nörolojik ve kültürel verilerin birbirini destekler nitelikte oldugu sonucuna ulasılmıstır. In this study 10 participants listened to the most pleasant and unpleasant musical excerpts which are selected by them, in an fMRI experiment where neurological data are gathered and analyzed. Also interviews are made with these participants in order to investigate the cultural background of their musical tastes. In this sense these data are gathered and analyzed by applying the theoretical and methodological tools of two distant disciplines, namely ethnomusicology and neurology. And these two kinds of data are compared correspondingly, also. So the aim of this thesis research is to investigate the mutual correspondence of neurological and cultural data. The current literature on musical tastes are based on both studies of applied sciences such as psychology and neurology, and studies of humanities such as ethnomusicology and cultural studies. This study can be said to be first in the literature by using the tools of these two distant disciplines. However the studies of musical taste from psychology and neurology disciplines neglected cultural dimensions and almost used only classical western music excerpts, determined by the researchers. On the contrary in this study both musical excerpts are selected by the participants and consist of popular music excerpts. These two points are also new attempts in the literature. fMRI scans are statistical analyzed by using the software SPM2 (http://www.fil.ion.ucl.ac.uk/spm). As a result of this analysis, differences of pleasant and unpleasant musical excerpts related with brain activations are found to be meaningful. Also as a result of interviews cultural data are also found to be meaningful related with musical tastes of participants. Finally two different types of data gathered from neurological and cultural analyses are found to be supporting each other.