10.-17. Yüzyıllar arasında Fransa'da tapestry sanatı ve gelişim süreci

Abstract

En eski dokuma sanatları içinde yer alan tapestry dokumalar figürlü örneklerin olusumuyla ortaya çıkmıs bir kavramdır. Tapestry; figürlü, resimli dokumaların Avrupa kaynaklı ismidir. Tapestryler; atkı yüzlü düz dokuma yapısını tanımlamakla birlikte, mekik olmadan, parmaklarla ya da bir bobin yardımı ile atkı ipliklerinin çözgüye baglandıgı bir dokuma türüdür. Tapestry dokumalarda atkı iplikleri olusturulacak figür boyunca ileri geri hareket ederek desen olusumunu saglar. Diger düz dokumalarda oldugu gibi atkı iplikleri kumasın eni boyunca ilerlemez. Tapestryde kullanılan atkı iplikleri çözgü ipliklerinden daha ince olur ve bu yöntemle elde edilen dokuma, renk ve desen olarak zengin aynı zamanda atkı ipliklerinin çözgü ipliklerini tamamen kapatacak sekilde bir dokuma yapısına sahip olur. Tapestryler duvar örtüsü, perde, halı, mobilya örtüsü ve farklı islevlere sahip ürünler olarak da kullanılabilinen, çogunlukla üzerleri resimli elde dokunmus tekstil ya da dokuma kuması da ifade etmektedirler. Tapestry dokumalarda agırlıklı olarak yün, keten, pamuk, ipek gibi dört temel dogal lif ve dogal boyalar kullanılmıstır. Ortaçag'ın sonlarına dogru yapılan tapestrylerde altın ve gümüs iplikler dokumalara eklenmistir. Tapestryler Ortaçag'ın baslarında yalnızca korunma, yalıtım, dekoratif unsur amaçlı kullanılırken çagın sonlarına dogru itibar ve politik deger tasıyan ürünler olarak görülmüslerdir. Yapılan arastırmalar dogrultusunda günümüzde Anadolu ‘da Çatalhöyük'te James Mellaart ve Ian Hodder tarafından gerçeklestirilen kazılarda ele geçirilen kumas kalıntılarının bundan yaklasık 8 bin yıl önceye dayandıgı kanıtlanmıstır. Tapestry tekniginin batıya geçisinde etkin olan Mısır'da ise bu dokuma tekniginin M.Ö.5000'lere kadar uzanan bir geçmisi oldugu bilinmektedir. Fransa'da ise tapestry dokumaların olusması 9. yüzyılda gerçeklesmis, 11.ve 12. yüzyılda gelisme göstererek belirli alanlarda kurulan atölyelerle üretim saglanmıs ve üretilen ürünlerin kalitesi bakımından belli baslı dokuma merkezleri olusmustur. Fransa'da 12. yüzyılda tapestry üretimi alanındaki ilk merkez Paris olmustur. Tamamlanması uzun yıllar alan ve büyük bir incelikle dokunmus tapestryler her dönem gelisen ve degisen teknolojiden yararlanılarak dokuma sanatının evriminde malzeme ve yorum açısından degisim göstermis olsa bile, bu dokumalarda kullanılan teknikler her zaman aynı kalmıstır. Bugün kullanılan dokuma yapıları; kullanılan yeni malzemeler ve yapısalcı sentezler ısıgında figüratif, sembolik, dekoratif, politik yönelim tasıyan, düsündürücü kategorilerde yorumlanmaktadır. Günümüzde dokuma sanatçıları geleneksel teknikleri, güncelligin getirdigi hız ve yeni malzeme ile eski malzeme kullanımlarını birlestirerek tekrar yorumlamıslardır. Tapestry sanatında çıgır açan dokuma sanatçıları ve tasarımcılarının etkinliklerinden çalısma kapsamı içinde söz edilmistir. Tezin içerigi dogrultusunda, tapestry dokuma sanatı temel alınarak hazırlanan özgün dokumalarda çıkıs noktası olarak ele alınan konu portre sanatı olmustur. Portre sanatı, Fransa'da 15. ve 16. yüzyıllarda ortaya çıkmıs fakat etkisi çok uzun ömürlü olmamıstır. O yüzyıllardaki temel amaç, var olan bir yaglı boya veya herhangi bir teknikle olusturulmus portrelerden yola çıkarak tapestry dokuma portreler üretmek olmustur. Uygulama örnekleri, 15. yüzyıl Fransa'sında dokunan portre çıkıslı tapestry teknigini ilke edinerek asamalı bir sekilde sürdürülmüstür. Among the earliest weaving articles, tapestry items is a concept which appeared from patterned materials. Tapestry is the name that originated in European pictured weavings. Although tapestry defines a weft faced plain weaving structure, it is a sort of woven item in which weft threads are tied to warps by fingers or a bobbin. One moves weft threads back and forth along the pattern to be formed in tapestry weaving. Weft threads are not moved horizontally on the woven material such as are in other plain weavings. Weft threads are thinner than warps and the woven material is therefore rich in colour and pattern, with wefts fully covering warps. Tapestry refers to handwoven textiles on which there are pictures or picture- woven or patterned materials which are or can be used as wall coverings, curtains, carpets, upholstery and various multi-purpose items Four basic natural fibres such as wool, linen, cotton and silk, and natural dyes were mostly used in tapestry weavings. By the end of the Medieval Ages golden and silver threads were added into tapestries. While tapestries were used only for purposes of protection, insulation and decoration early the Medieval Ages, they were of great importance in prestige, privilage and politics late that period. In the light of the studies made on the issue, remnants of textiles excavated by James Mellaart and Ian Hodder from Çatalhoyuk, Anatolia were found to date back to eight millennia ago. Egypt, however, which influenced transition of tapestry technique to West, is known to have a long history of this technique going back to 5000.B.C. In France tapestry weaving appeared in 9th century, progressing during 11th and 12th centuries thanks to the output of Ateliers in and around major weaving centers among which Paris was the first to flourish considering the quality of the items produced. Despite the fact that tapestries which take long years to complete and which were woven with great care and patience tended to differ in material and interpretation in the evolution of the weaving art thanks to developing and changing technologies in every age and era, the techniques used have always remained unchanged. Weaving structures used today are interpreted in engrossing categories with figurative, symbolic,decorative and political trends in the light of new materials used and constructionalistic syntheses. Today's weaving artists / designers combine traditional techniques and material uses with technolocigal speed and new material to reinterpret them. Within the context of the study are mentioned activities of weaving artists and designers who revolutioned the art of tapestry. Concerning the essence of the thesis, it is portraiture which is regarded as the main point in the unique weavings prepared in terms of the art of tapestry weaving. Portraiture emerged in France 15th and 16th centuries but declined later. It was the main purpose of those centuries to produce woven portrays simply imitating or copying oils or any other techniques used in portraiture. Examples of aplications were maintained on gradual basis considering the tapestry technique of the portrays woven in France during 15th century.