Erken çağ orta asya Türk Şaman geleneğinde hayvan figürleri ve onların seramik sanatında yorumları

Abstract

Türklerin İslam'la tanışmasından önceki süreçte ideolojik, sosyolojik ve kültürel olarak yönlendirici fonksiyon üstlenen Şamanlık felsefesi, Türk kültürünün bütün yönlerini kapsamaktadır. Türklerin zamanla kabul ettikleri dinlerde de (Manihaizm, Budizm, Hıristiyanlık, Musevilik) Şaman öğelerini Türk bilincinden ve Türk kültüründen tamamen silip atamamıştır. Şamanlık, yeni oluşan kültür çevresine bir denge oluşturup ayak uydurarak yaşamını sürdürmüştür. Takip edilen öğeler Şaman unsurlarını yeni dinlerin alt yapısına itmiştir ki, bugün bunlar Türk geleneksel inancının oluşturmakta ve dini kaynaklarda batıl inanç olarak bilinmektedir.Bütün yönleriyle Şamanlık, eski Türklerin yalnızca inanç sistemini değil, aynı zamanda felsefesini de oluşturur. Şaman dünya görüşünün en karakteristik özelliklerinden biri tabiatla cemiyetin birbirinden ayrılmadan, bir bütünlük oluşturmasıdır. Bu nedenledir ki Şamanlığı bütünüyle `'doğa dini' diye adlandırmak mümkündür. Bu bağlamda doğanın en temel unsurlarından sayabileceğimiz hayvanlara Şamanların verdiği değer oldukça önemlidir. Yaradılış döngüsü içinde anlamlandırılan Yüce Ruh kavramının Şamana hayvanlar aracılığıyla acıma, koruma, şefkat, saygı duygularını ihsan ederek, tüm bunların hayatı yönlendirdiğini düşünmüştür.Şaman felsefesine göre, hayvanlar, fiziksel dünyamızda başarıya erişebilmemiz için nasıl davranmamız ve ne yapmamız gerektiğine ilişkin bazı belirli nitelikler ve davranışlar sergiler. Bütün yaşamımız boyunca her hayvanın bize öğreteceği ve bizimle paylaşacağı şifa güçleri vardır. The progress before Turkish people meeting Islam, Shamanism philosophy undertake leading functions as ideological, socialogical and culturel enclose all features of Turkish culture. Turkish people can?t absolutely throw away the Shamanism items from Turkish consciousness and culture through the regions (Maniheizm, Budizm, Hristiyanlık, Musevilik) which they accepted in the lenght of time. Shamanism, assimilates to live with making up balance around the culture forming newly. The items excussed push Shamanism factors to underwork of new regions which are made up of traditional Turkish beliefs and known as supersition in religious sources.With all features Shamanism is not only waking up the belief system of ancient Turks, but also making up philasophy. One of the most charactetistic features of world view Shamanism is not allocating nature and quild from each other and making up plenitude. For this reason it is possible to call Shamanism `?natural religion?? absolutely. In this context; it is important that Shamans appreciate animals which we regard as the basic features of the nature. According to Shamanism Great Spirit concept in protection, tendernes and respect by means of Shaman animals and all of these features direct the life.According Shaman philosophy, animals display some certain features pertaining to what we should do and how we should behave in order to achieve the success in our physical world. There are healting powers of every animal to teach us and share with us all our life span.