Yaşamı ve sanatıyla Hayali Tacettin Diker

Abstract

Geleneksel kültürümüzün Ortaoyunu ve Meddah ile birlikte en önemlilerinden biri olan gölge oyunumuz Karagöz - Hacivat, yüzyıllar önceki keşfinden bu yana, seyircisini eğlendirmiş, güldürmüş, düşündürmüş, mesaj vermiş ve en önemlisi toplumsal bir bilincin oluşmasına katkı sağlamıştır. Bunu yaparken etkili olmasının nedenlerinden birtanesi, Hayali'nin perdede gösterdiği hayal dünyasının bizden, kendi kültürümüzden, kendi insanımızdan, kendi alışkanlıklarımızdan ortaya çıkmasıdır. Kozmopolit bir Türkiye örneği olan Karagöz'ün kendine has dünyası ve karakterleri, onu tüm dünyada gölge oyunları içinde apayrı bir yere taşımıştır. Cumhuriyetimizle aynı yaşta olan 1923 doğumlu Hayali Tacettin Diker, hem Cumhuriyet dönemi tiyatrosunu yaşamış hem de günümüze kadar özellikle Gölge tiyatrosu ve Geleneksel Türk Tiyatrosu'nu yakından takip etmiş ve eserler vermiş bir sanatçıdır. Hayali Küçük Ali, Camcı İrfan gibi zamanını en büyük Hayalilerini seyretme şansı bulmuştur. Usta Hayali, Cumhuriyet dönemi tiyatrosunun ve Karagöz'ün gelişim sürecine tanıklık etmiştir. Küçük yaşlardan itibaren Karagöz ve kukla oynatmaya başlayan sanatçı, profesyonelliğe adım attığından itibaren Karagöz'ü yaşatmak ve ileriye götürmek için çalışmıştır. Yurt içinde ve yurt dışında başarılı temsiller vermiş ve Karagöz'ümüzün tanıtımı için çabalamıştır ve çalışmalarına günümüzde de devam etmektedir. 1970'lerden itibaren birçok Karagöz kursu açmış ve yönetmiş, Türk ve ya yabancı birçok Karagözcü yetiştirmiştir. Cumhuriyetimizle yaşıt olan, Karagöz'ün en son ve en usta temsilcilerinden olan bir Hayali'nin, yaptığı çalışmaları ve Karagöz'e getirdiği yenilikleri gelecek nesillere aktarmak amaçlanarak bu çalışmaya başlanmıştır. Bu çalışma Hayali Tacettin Diker'in hayatı, sanatı ve oyunlarının incelenmesini kapsamaktadır. Sergilediği çalışmaların içeriği ve görselleri incelenmiş, kullandığı yöntemler ve uygulamalar araştırılmıştır. Türkiye'nin en yaşlı ve en usta Karagöz ustalarından biri olan Tacettin Diker gibi önemli bir Hayaliyi tanımanın ve araştırmanın yanı sıra, Diker'in Karagöz'e getirdiği yenilikler ve uygulamaları da göstermek bu çalışmanın temel amacıdır. Tacettin Diker'in Karagöz'e getirdiği yeni bakış açıları ve uygulamaları, gölge oyunumuz ve tiyatromuz açısından çok önemlidir In addition to low comedy (Ortaoyunu) and Meddah, Karagöz ? Hacivat, which is one of the most important examples of our traditional culture, has entertained and given message to its audience, made them laugh and think and contributed into the development of social consciousness since its discovery hundreds years ago. One of the reasons of its influence is that the imaginary world which is shown by Hayali comprises of us, our culture, our people and our habits. As a cosmopolite Turkey model, Karagöz?s unique world and characters have leaded it to a quite different place among other shadow plays. Hayali Tacettin Diker, born in 1923 and as old as our Republic, is an artist who has experienced Republic period?s theatre, followed especially Shadow Theatre and Traditional Turkish Theatre closely and produced works until today. He has had the chance of watching the most famous Hayali of his time like Hayali Küçük Ali and Camcı İrfan. The master Hayali has witnessed the development process of Republic period?s theatre and Karagöz. The artist, who started to perform Karagöz and puppet show at a young age, has worked to keep Karagöz alive and to carry it forward since he became professional. He has performed successful national and international shows, struggled to familiarize Karagöz and he still works today. Since 1970s, he has opened and managed several Karagöz courses and trained several Turkish and foreigner Karagöz performer. The aim of this study is to carry Hayali?s works and innovations he has introduced to Karagöz to the next generations, as the last and most experienced representative of Karagöz. This study consists of examining Hayali Tacettin Diker?s life, art and performances. Content and images of his performances are examined and his methods and techniques are researched. Hayali Tacettin Diker has played a significant role in recognition of Karagöz as ?Intangible Cultural Heritage? by Unesco. As an artist who has many successful works and numerous awards, Tacettin Diker?s contributions for Karagöz are significant.