Bakırçay Havzası'nda doğal ortam koşulları ile arazi kullanımı arasındaki ilişkiler

Abstract

Bakırçay Havzası, kuzeyindeki Madra-Kozak ile güneyindeki Yuntdağı kütleleri arasında, kabaca doğu-batı yönünde uzanır. Sahamızda ova tabanında alüvyonlaraæ ova kenarlarında kolüvyal depolaraæ kuzey, güneyde volkanitlereæ doğuda karasal-Neojeneæ Soma'da kristalize kireçtaşlarınaæ Madra Dağı yükseklerinde granodiyoritlereæ Kınık'ta, Soma'da metamorfiklereæ güney ve doğuda konglomeralara rastlanmaktadır. Sahayı kıyı şeridi, havza tabanı, alçak seviyedeki aşınım yüzeyleri, yüksek seviyedeki aşınım yüzeyleri şeklinde morfolojik birimlere ayırmak mümkündür. Havzada eğimin % 10'un üzerinde olduğu alanlar tarıma uygun değildir. Yıllık ortalama sıcaklığın 14,4-16,4 °C, yıllık ortalama yağışın 488-674 mm arasında değiştiği sahamızda Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. Yarı-nemli bir iklim görülen yörede Haziran-Ekim ayları arasında belirgin bir kuraklık yaşanmaktadır. Ancak yüzey-yeraltı suları bilinçsiz kullanılmaktadır. Sahamızda anamateryal ve iklim şartlarının belirlediği toprak tipleri mevcuttur. Bu topraklar olgun toprak profiline ulaşamadıkları için erozyon hızla devam etmektedir. Havza, Asıl-Akdeniz vejetasyon kuşağında (Akdeniz Zonobiyomu) bulunmakta olup küçük bir bölüm karaçamların görüldüğü Akdeniz-Dağ vejetasyon kuşağında (Akdeniz Orobiyomu) bulunmaktadır. Sahamızda I., II., III sınıf araziler sulu-kuru tarım alanıæ IV. sınıf araziler genellikle zeytin-kuru tarım alanıæ V. sınıf araziler zeytinlik olarak değerlendirilmektedir. VI. sınıf araziler üzerinde otlatma baskısı artmaktadır. VII. sınıf araziler ise yoğun olarak kullanılmaktadır. VIII. sınıf araziler taşlık, kayalık"¦ alanlar, su yüzeyleridir. Havzada tarım alanları % 43.8, orman-maki-garig alanları % 41.6, degrade araziler % 6.9, mera alanları % 2.4, diğer alanlar % 5.3'lük yüzölçümüne sahiptir. Sahanın % 55'i yanlış-bilinçsiz kullanılmaktadır. Havzanın % 26'sında uygun olmayan alanlarda tarım yapılmaktadır. Sahamızda topraklar arazi yetenek sınıflarına göre kullanılmalı, havza tabanında kuraklığa dayanıklı türlerin tarımı yapılmalıdır. Havzanın kalkınabilmesi için "Bakırçay Havzası Amenajman Merkezi" oluşturulmalı, sosyo-ekonomik yaşam şekillendirilmelidir. Bakırçay Basin lies east-west direction roughly, between Madra-Kozak block north and Yuntdağı block south. In field, alluvions exist in plain bottomæ colluvial deposits in plain sidesæ volcanites north,southæ continental-Neogene eastæ crystallized limestones in Somaæ granodiorites in Madra Mountain's highlandsæ metamorphics in Kınık,Somaæ conglomerates south,east. It's possible dividing field morphological units as coastline,basin bottom, erosion surfaces in low and high level. In basin, areas that slope is more %10 are inconvenient to farming. Mediterranean climate reign in field where average annual tempature changes between 14,4-16,4°Cæ average annual rainfall between 488-674mm. An apparent aridity occurs between June-October in region where a semihumid climate is seen. But surface-ground waters are used unconsciously. In field, there're soil types that mainmaterial and climate conditions determine. Erosion continues rapidly because these soils don't reached mature soil profile. Basin is in Main-Mediterranean vegetation zone (Mediterranean Zonobiome)æ a small part is in Mediterrenean-Mountain Vegetation Zone (Mediterranean Orobiome). In field, 1., 2., 3class lands are utilized as olive-dry farming areaæ 4.class as olive grove. Grazing pressure upon 5.class is increasing. 6.class are used intensively. 7.class are areas of stony,rocky,sandy"¦, water surfaces. In Basin, farming fields cover 43%, forest-maquis-garigue 41.6%, degrade lands %6.9, pasture 2.4%, others 5.3%. Field's 55% is used wrongly-unconsciously. Farming is done on inconvionent areas at %26 of Basin. In field, lands should be used according land quality classes, xeromorphic species's farming should be done in basin bottom. For Basin can be developed, "˜"˜Bakırçay Basin Management Center' should be established, socio-economic life should be developed.