Abstract:
Bu tezin konusu olan ters ütopyalar iki yıkıcı dünya savaşı ve takip eden olaylar sırasında oldukça popüler hale gelmiştir. Her ne kadar ters ütopyaların ilk örneklerine eski Yunan yazınında rastlamak mümkün ise de, ters ütopya yazının en iyi bilinen örneği Mary Shelley' nin Sanayi Devrimini takip eden yıllarda kaleme aldığı "˜Frankenstein' dır. Toplumun bir üyesi olan ters ütopya yazarı kaçınılmaz bir biçimde etrafında yaşanan toplumsal, siyasi ve ekonomik sorunlardan etkilenmekte ve okuyucuyu gerekli önlemler alınmazsa ileride karşılaşacağı sorunlar hakkında uyarmaya çalışmaktadır. Ters ütopya romanlarında, yazar gerçek toplumun sorunlarından yola çıkar ve eğer bu sorunlar bir an evvel çözülmezse yaşanması olası olan kurmaca bir cehennem yaratır. Ters ütopyalar eğitim, siyaset ve çevre ile ilgili pek çok konuyu ele alır ancak bu çalışmada ters ütopyalarda "˜bilim' ve "˜din' ile ilgili konular incelenmiştir. Bilim ve teknolojinin yanlış kullanımı ve bunun yol açtığı sorunlar, makinelerin insanlardan üstün hale gelmesi, bilgisayar teknolojisinin her şeyi yönetir halde olması, genetik çalışmaları "˜bilim' başlığı altında incelenirken "˜din' ile ilgili ters ütopya konuları ise çağdaş toplumda imanın yok olması, dinin kötüye kullanılması ve kurtarıcı figürü olarak örneklendirilebilir. Çalışmanın ilk kısmında ters ütopya kavramı, tarihi geçmişi, "˜bilim' ve "˜din' konularının ters ütopya yazınındaki yeri incelenmiştir. İkinci bölümde ise 1950-2008 yılları arasından seçilmiş olan altı ters ütopya romanı "˜bilim' ve "˜din' temaları ışığında ele alınmıştır. 1950- 2008 arasındaki zaman dilimi 20 yıllık üç bölüme ayrılmış ve her devirden iki roman bu dönemdeki gerçek toplumunun yaşadığı olaylar ışığında incelenmiştir. Böylelikle kurmaca olan ters ütopyalar ve gerçek toplumun yaşadığı sorunlar arasında koşutluk olup olmadığına bakılmıştır. Edebi metinlerin öğrenmeye, dilsel, duygusal ve kültürel gelişime katkısı kanıtlandığından, üçüncü bölümde bu tezde çalışılmış olan romanlar ile ilgili sınıf içi etkinlikleri ele alınmıştır. Anahtar Sözcükler: ters ütopyalar, bilim, din ve sınıf içi etkinlikler Anti utopian literature which has been the subject matter of this study has become extensively popular in the years following the two annihilating world wars and subsequent developments. Although it is possible to comb literature and find out the early examples of anti utopias in the Ancient Greek Literature, the first canonical work is Mary Shelley's "˜Frankenstein' which was written in the years following the groundbreaking Industrial Revolution. The anti utopian writer as a member of the real society is inevitably affected by the social, economic and political problems strives to warn the readers to take precautions to prevent the awaiting problems he prophesized. He depicts a fictive model of a nightmarish society which confronts with the aggravated version of the problems the real society experiences. Anti utopian themes are variedæ yet, as the title of this study may imply, here only themes related to science and religion have been discussed. The menaces of scientific developments and misuse of technology, computerization, the dominance of machines, genetics can be exemplified for the employment of "˜science' in anti utopias while loss of faith, manipulation of religion, the image of a Saviour have been the most frequently used themes of "˜religion' in anti utopian narratives. In the first part of this study, the concept of anti utopia and its historical background have been examined besides the themes of "˜science' and "˜religion' in anti utopian novels. In the second part of the thesis, six selected anti utopian novels between 1950-2008 have been explored with regard to the themes of "˜science' and "˜religion'. The timeline between 1950-2008 is divided into three partsæ 1950-1970, 1971-1990 and 1991-2008. Two anti utopian novels from each period are studied in correspondence with the social events and developments of the time they were written in. Thus, it is aimed to find out if there is parallelism between the experiences of the real society and the fictive anti utopian society. As the use of literary texts in teaching has been proven to be helpful to linguistic, psychological and intellectual development, in the third part the classroom implications of anti utopian fiction are tried to be exemplified with activities based on the selected novels. Key words: anti utopias, science, religion, classroom activities