Sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji okuryazarlıkları ile öğretim yeterliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji okuryazarlık seviyeleri ile fen ve teknoloji dersine ilişkin öğretim yeterliklerinin belirlenmesidir. Araştırma nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı tarama modelinde bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini İzmir ili Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı devlet okullarında görev yapan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde ise, nicel verileri toplamak için oransız küme örnekleme yöntemi kullanılmış ve 461 sınıf öğretmenine ulaşılmıştır. Nitel verilerin çalışma grubu ise, aykırı durum örneklemesi kullanılarak seçilmiş on sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada nicel verilere Fen ve Teknoloji Okuryazarlık (FTO) ölçeği ile Fen ve Teknoloji Öğretim Yeterliği (FTÖY) ölçekleri ile ulaşılmıştır. Nitel veriler ise, sınıf öğretmenleri ile yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmelerden oluşmaktadır. Bu görüşmelerde amaç, sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji okuryazarlığı hakkındaki ve fen ve teknoloji öğretim yeterlikleri konusundaki düşüncelerinin ortaya konulmasıdır. Ölçeklerin uygulanmasından elde edilen veriler SPSS 13.0 programı kullanılarak analizlenmiştir. Verilerin analizlenmesinde betimsel istatistikler (frekans, yüzde, aritmetik ortalama ve standart sapma), yeterlik indeksleri, faktör analizi, t-testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Nitel verilerin analizlenmesinde ise, betimleyici analiz yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verilerinin analizlenmesi sonucunda elde edilen bulgular, sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji okuryazarlık seviyelerinin hem toplamda hem de alt boyutlarda çok yeterli olmadığını göstermiştir. Bununla birlikte sınıf öğretmenlerinin fen ve teknoloji öğretiminin tüm alt boyutlarında kendilerini yeterli gördükleri, hatta bazı boyutlarda çok yeterli gördükleri bulunmuştur. Araştırmanın nitel verilerinin analizlenmesinden elde edilen bulgular ise, sınıf öğretmenlerinin genellikle literatüre uygun olarak fen ve teknoloji okuryazarlığını tanımladıklarını, kendilerini fen okuryazar bireyler yetiştirme açısından çok yeterli bulmadıklarını, okullarda hala donanımsal pek çok eksiğin olduğunu ve de yeni programla birlikte daha çok konuşulmaya başlanan yeni öğretme yöntem ve teknikleri ile ölçme ve değerlendirme yöntemlerini kullanmada kendilerini çok yeterli bulmadıklarını ortaya koymuştur. Bu sonuçlar doğrultusunda, fen eğitimcilerine ve öğretmenlere yönelik bazı öneriler sunulmuştur. The purpose of this research was to examine elementary teachers' scientific literacy levels and their competence in science teaching. The research was based on a survey model where quantitative and qualitative methods were used together The population of the study consisted of elementary teachers enrolled at state schools in İzmir. In order to select samples for collecting quantative data, cluster sampling was used and totally 461 elementary teachers were participated this research. The sample of the qualitative research consisted of ten primary teachers selected divergent case sampling. In the quantative part of the research, Science and Technology Literacy (STL) and Science and Technology Teaching Competence (STTC) scales were used. In the quantative part, semi-structured interviews were conduct to determine primary teachers' opinions about scientific literacy and science teaching competences. The quantative data were analyzed by using SPSS 13.0 statistical program. The analysis of the data were done by using descriptive statistics including frequency, percentage, mean, standard deviation, competency index, factor analysis, t-test and variance analysis. Also descriptive methods were conducted to analyze qualitative data. Research findings related to analysis of quantitative data showed that elementary teachers have no satisfactory level of science and technology literacy. On the other hand, elementary teachers feel themselves competent in all sub-dimensions of teaching in science and technology and even some dimensions, they were found very competent. Findings of the qualitative data analysis show that the elementary teachers (a) define science and technology literacy generally consistent with the literature, (b) do not find themselves very competent in terms of training scientific literate individuals, (c) think that many schools still suffer from the lack of the technique equipments and (d) are not very competent in terms of new teaching methods and measurement and evaluation methods and techniques. In line with these results, some suggestions for science educators and teachers are presented.