Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin incelenmesi: İzmir il örneği

Abstract

Günümüze ait krizlerin doğası ve yaygınlığı son yıllarda değişiklik göstermiştir. 20 yüzyılın son zamanlarında yaşayan insanlar, uzun süreli ve karmaşık yeni problemlerle başetmek zorunda kalmışlardır. Kaçınılmaz bir şekilde bütün ulusları etkileyen, iletişimi olanaksız hale getiren, bireyleri ve ailelerini rahatsız eden kriz durumları mevcuttur. Bireylerin gerek kendi gerekse başkalarının yaşamlarında oluşan krizlerden tamamen kaçabilmeleri mümkün değildir. Bireylerin çoğu, mesleğine ve rolüne bakılmaksızın yaşamının bir döneminde krizle karşılaşabilir (Janosik, 1986: 3). Krize müdahale konusunda yapılan çalışmalar her geçen gün artmasına karşın, özellikle okullarda yaşanan kriz sayısındaki artış göz önünde bulundurulduğunda, çocuk ve ergenlerin ruh sağlığı açısından, kriz durumlarına müdahalede kilit bir noktada bulunan okul psikolojik danışmanlarının kullandıkları başaçıkma stratejilerinin geliştirilmesine ilişkin çalışmalara duyulan ihtiyaç görülmektedir. Bu amaçla, ilköğretim ve ortaöğretim okullarındaki okul psikolojik danışmanlarının kullandıkları başaçıkma stratejilerinin, çeşitli değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini İzmir ili merkez ilçeleri içinde bulunan resmi ve özel ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görevli okul psikolojik danışmanları oluşturmuştur. Araştırmada veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen ?Kişisel Bilgi Formu? ve ?Krize Müdahalede Kullanılan Başaçıkma Stratejileri Envanteri? aracılığıyla toplanmıştır. Veri toplama araçlarından elde edilen veriler, değişkenlere göre kodlanıp bu veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenlerin ortalama ve standart sapmaları hesaplanıp, ortalamalar arasında anlamlı düzeyde fark olup olmadığının belirlenmesi için iki grubun karşılaştırıldığı durumlarda t-testine, ikiden fazla grup karşılaştırıldığında ise varyans analizine başvurulmuştur. Farklılığın anlamlı olduğu durumlarda, farkın hangi gruplardan kaynaklandığını anlamak için ise Scheffeé testi kullanılmıştır.Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin ?kriz durumunun değerlendirilmesi? alt boyutu puan ortalamalarının meslekteki çalışma süresine göre anlamlı düzeyde farklılaştığı bulunmuştur. 11-15 yıllık mesleki görev süresine sahip psikolojik danışmanların puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin ?kriz durumunun değerlendirilmesi? alt boyutunun psikolojik danışmanların lisansüstü eğitim alıp almamalarına göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve lisanüstü eğitim almayanların ?kriz durumunun değerlendirilmesi? alt boyutu puan ortalamasının lisansüstü eğitim alanlara göre anlamlı düzeyde yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin ?kriz durumunun değerlendirilmesi?, ?sosyal ağ oluşturma? alt boyutları ve ?genel? puan ortalamalarının psikolojik danışmanların ?psikososyal okul projesi?ne katılıp katılmamalarına göre anlamlı düzeyde farklılaştığı ve ?psikososyal okul projesi?ne katılan psikolojik danışmanların üç boyutta da anlamlı düzeyde yüksek puan aldığı görülmüştür.Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejilerinin ?sosyal destek olma?, ?başaçıkma becerileri kazandırma?, ?sosyal ağ oluşturma? alt boyutları puan ortalamalarının ve ?genel? puan ortalamalarının, psikolojik danışmanların ?okullarda şiddetin önlenmesi semineri?ne katılıp katılmamalarına göre, anlamlı düzeyde fark gösterdiği ve bu boyutların tamamı için ?okullarda şiddetin önlenmesi semineri?ne katılan okul psikolojik danışmanlarının başaçıkma strateji puan ortalamalarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür.Okul psikolojik danışmanlarının krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejileri ?kriz durumunun değerlendirilmesi? alt boyutu puan ortalamasının psikolojik danışmanların çalıştıkları okulun resmi veya özel olması durumuna göre anlamlı düzeyde fark gösterdiği ve özel okulda çalışan psikolojik danışmanların puan ortalamasının anlamlı düzeyde yüksek olduğu görülmüştür.Okul psikolojik danışmanlarının krizle başaçıkma stratejileri ?sosyal destek olma?, ?başaçıkma becerileri kazandırma?, ?sosyal ağ oluşturma? alt boyutları ve ?genel? puan ortalamalarının psikolojik danışmanların mezun oldukları lisans programına göre anlamlı düzeyde farklılaştığı bulunmuştur. Psikoloji Bölümü'nden mezun olan okul psikolojik danışmanlarının ?sosyal destek olma?, ?başaçıkma stratejileri kazandırma? alt boyutları ve ?genel? puan ortalamalarının EPÖ lisans programı mezunlarının ortalamalarından anlamlı düzeyde yüksek olduğu; PDR ve Psikoloji lisans mezunlarının ise ?sosyal ağ oluşturma? puan ortalamalarının, EPÖ lisans mezunlarının ortalamasından anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu saptanmıştır.Araştırma sonuçlarına göre, okul psikolojik danışmanlarının cinsiyetine, çalıştıkları okulun bulunduğu çevrenin sosyo-ekonomik düzeyine ve okul türüne göre krize müdahalede kullandıkları başaçıkma stratejileri puan ortalamalarının anlamlı düzeyde farklılaşmadığı saptanmıştır. The nature and commonness of the crisis have been changed in recent years. The people who lived during last decades of the 20th century had to deal with new complicated and longterm problems. There are crisis situations which inevitably effect all nations, destroy communication, disturb individuals and their families. It?s not so possible for individuals to run away from crisis that comes into existence in their or others? lives. Most of the individuals, independent of their roles and jobs, may face with crisis in some part of their lives. (Janosik, 1986:3) Although number of the studies about crisis intervention increase, there?s still need for studies to improve school counselors? crisis coping strategies which is a key in terms of students? mental health especially considering the increase in the numbers of crisis situations in schools. For this purpose in this research, it was searched whether crisis coping strategies of school counselors were differentiated significantly according to various variables. The sample of the research was composed of 320 school counselors who are working in private and official primary and secondary schools in city center of Izmir. The data of the research were obtained through ?Personal Information Form? and ?Coping Strategies used in Crisis Intervention Scale? which were prepared by the researcher. The data obtained from the scales were coded according to the variables and analyzed by using SPSS software. The mean and standard deviation of variables were computed. t-test was used to determine if the difference between means of two groups was significant, Variance Analysis was used to determine if the difference between means of more than two groups was significant. In cases where there are more than two groups and the difference between means was significant Scheffe test was used to determine which groups differ between themselves.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?evaluation of crisis situation? dimension was differentiated significantly according to their experience. School counselors who have a 11-15 year experience in their job had significantly higher points.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?evaluation of crisis situation? dimension was differentiated significantly according to the presence of a master?s degree. School counselors who do not have a master?s degree had significantly higher points.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?evaluation of crisis situation?, ?constituting social network? and ?general? dimensions were differentiated significantly according to their participation to psychosocial training program. School counselors who didn?t attend to the program had significantly higher points in all three dimensions.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?providing social support?, ?acquiring coping skills?, ?constituting social network? and ?general? dimensions were differentiated significantly according to their participation to prevention and mitigation of violence training program. School counselors who attended the program had significantly higher points in all four dimensions.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?evaluation of crisis situation? dimension was differentiated significantly according to school?s state of being public or private. School counselors who are working in private schools had significantly higher points.It was observed that school counselors? crisis coping strategies? ?providing social support?, ?acquiring coping skills?,? constituting social network? and ?general? dimensions were differentiated significantly according to their license program which they graduated from. ?providing social support? dimension points of graduates from ?Education Program Teaching? and ?Psychology? differentiated significantly and graduates from Psychology had significantly higher points for ?providing social support?, ?acquiring coping skills? and ?general? dimension points. It is observed that ?Psychological Counseling and Guidance? and ?Psychology? graduates? ?constituting social network? points are significantly higher than ?Education Program Teaching? graduates?.According to the research results, it was observed that school counselors? crisis coping strategies do not differentiate significantly in terms of their age, gender, school type and the socio-economic situation of the school?s location.