Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin kişilik özellikleri ve benlik saygısı açısından karşılaştırılması

Abstract

Önemli toplum ruh sağlığı problemlerinden biri olan madde bağımlılığı, ortaya koyduğu etkileri ve sonuçları ile bunlara eşlik eden sosyal, psikolojik ve ekonomik özellikleri nedeniyle bir çok disiplini ilgilendiren önemli bir sorundur. Yapılan çalışmalar, kişilik özelliklerinin madde kullanım bozukluklarına kaynaklık eden risk faktörleri olduğu, düşük benlik saygısı ile kaygı ve depresyon gibi psikolojik belirtilerin madde bağımlılığı ile birlikte görüldüğünü ortaya koymuştur. Bu nedenle kişilik özellikleri ve benlik saygısı gibi kavramlar araştırmacıların önemli ilgi alanlarından biri olmuştur.Bu araştırmanın amacı, madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin kişilik özellikleri, benlik saygısı ve psikolojik semptomları arasındaki ilişkiyi incelemek ve bu özelliklerin sosyo-demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir.Araştırmaya 14-20 yaş aralığında bulunan 62 madde kullanan ve 62 madde kullanmayan toplam 124 ergen katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Somer ve ark. (2004) tarafından geliştirilen Beş Faktör Kişilik Envanteri, Rosenberg (1965) tarafından geliştirilen Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Derogatis (1992) tarafından geliştirilen Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Ayrıca araştırmacı tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu katılımcıların kişisel ve demografik özelliklerini belirlemek amacıyla kullanılmıştır.Araştırma verilerinin analizinde SPSS 15.0 paket programdan yararlanılarak kişisel bilgi formundan elde edilen bulgular yüzdeliklerle ifade edilmiştir. Sayısal değişkenlerin karşılaştırılmasında bağımsız iki grup için ?t testi?, normal teori varsayımlarının sağlanmadığı durumlarda ise ?Mann-Whitney U testi?, bağımlı iki grup karşılaştırılırken ?Somers'd tekniği? kullanılmıştır. İkiden fazla gruplarda ?tek yönlü varyans analiz? (One-Way ANOVA) ve normal teori varsayımlarının sağlanamadığı durumlarda ise ?Kruskal-Wallis? testi, farklılığa neden olan grubu bulmak için de post-hoc değerlendirmede ?Tukey? testinden yararlanılmıştır.Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, madde kullanan ergenlerin madde kullanmayan ergenlere göre daha düşük yumuşakbaşlılık, özdenetim/sorumluluk ve gelişime açıklık kişilik özelliklerine sahip olduğu, ancak duygusal tutarsızlık düzeylerinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Benlik saygısı açısından yapılan karşılaştırmada, madde kullanan ergenlerin benlik saygısının daha düşük olduğu saptanmıştır. Ayrıca madde kullanan ergenler arasında benlik saygısı düşük olanların duygusal tutarsızlık puanlarının yüksek, benlik saygısı yüksek olanların ise yumuşakbaşlılık puanlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir.Psikolojik semptomlar açısından değerlendirildiğinde, madde kullanan ergenlerin anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite puanları daha yüksek çıkmıştır. Bu sonuç, madde bağımlısı ergenlerin psikolojik semptomlarının yoğun olduğunu göstermektedir. Benlik saygısı ile psikolojik semptomların ilişkisine bakıldığında, madde kullanan ergenlerin benlik sayısı düştükçe anksiyete, depresyon, olumsuz benlik ve somatizasyon puanların yükseldiği görülmüştür.Grupların kişilik özellikleri cinsiyet değişkenine göre karşılaştırıldığında, madde kullanan kızların özdenetim/sorumluluk puanlarının madde kullanmayan gruptan düşük olduğu, madde kullanan erkeklerin dışadönüklük, yumuşakbaşlılık, özdenetim/sorumluluk ve gelişime açıklık boyutlarında madde kullanmayan erkeklerden düşük, duygusal tutarsızlık boyutunda ise yüksek puan aldıkları tespit edilmiştir. Yaş değişkenine göre bakıldığında, 17-20 yaş grubundaki madde kullanan ergenlerin yumuşakbaşlılık puanının 14-16 yaş grubundan yüksek olduğu, eğitim düzeyi değişkenine göre ise 9-14 yıl arasında eğitim alan madde kullananların gelişime açıklık ortalamaları 3-8 yıl arasında eğitim alanlardan daha yüksek çıkmıştır.Madde kullanan ve kullanmayan ergenlerin anne-baba mesleğine, kardeş sayısına, sosyo-ekonomik değişkenlere (aile gelir durumu, ev durumu, sosyal güvence) göre kişilik özelliklerinde anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Substance abuse which is one of the vital problems of community mental health is an important problem concerned with many disciplines due to its results, effects and additionally its social, mental and economic traits. Studies has revealed that personality traits are the risk factors which are the sources for substance use disorder and are along with low self esteem and anxiety and depression. Therefore; concepts such as personality traits and self esteem has been important interests of researchers.The aim of this research is to investigate the relation between psychological symptoms and self esteem, personality traits of teenagers who use drug and who not, and is to define whether these traits differentiate according to socio demographic variables.124 teenagers, 64 of whom use drug and 64 of whom not, has joined the research. In this research, five-factor personality inventory by Somer and her friends and brief symptom inventory by Derogatis and Rosenberg self esteem scale by Rosenberg have been employed. In addition, personal information form developed by researcher has been used to define the participants' personal and demographic characteristics.The findings supplied from personal information form by benefiting from package programme are expressed as percentage in the analysis of research findings. In comparison of quantitative variables, ?t test? for two independent groups, ?Mann Whitney U test? in the situation of theory assumptions not provided and ?Somers?d technique? in comparison of two dependent have been employed. ?One way Anova? in the situation of more than two groups, ?Kruskal-walls' test? in the situation of unsupplied theory assumptions and ?Tukey test? to find the group causing difference are benefited.According to research results, that teenagers using substance have lower agreeableness, concientionusness and openness contrary to teenagers who don't use substance, but they have high level of neuroticism has been found. In the comparisons made in terms of self-esteem that the teenagers using drugs have lower self-esteem is determined. Additionally, that among teenagers who have lower self-esteem have, the scores of neuroticism are high and who have higher self-esteem, the scores of agreeableness are high, has been determined.Evaluated in terms of psychological symptoms, the scores of substance use, anxiety, depression, negative self, somatisation and hostility were higher. These results show that addicted teenagers have intensive psychological symptoms. Considering the relation between addicted teenagers' self-esteem and psychological symptoms that those with lower self-esteem have higher level of anxiety, depression, negative self and somatisation has been observed.İn comparison of addicted and not addicted teenagers' personality traits in terms of their genders, that girls using substance have lower concientionusness level than the groups who don't use substance, has been determined. Those boys using substance have lower level of extraversion, agreeableness, concientionusness and openness than the boys not using substance, but the level of their neuroticism is higher, is determined. With regard to variable age, that drug addicts between the age of 17 and 20 have higher score of agreeableness than the group between the age of 14 and 16 is found. In terms of level of their education, the average openness of the addicted teenagers who have received education between 9 and 14 years is higher than the group who have received education between 3 and 8 years. At the same time, meaningful difference has been found also according to variables such as the addicted teenagers' parents job and quantity of brother and socio-economic variables