Cumhuriyet Dönemi dil tartışmalarının Türk dili eğitimine yansımaları: Toplum dil bilimi bakımından bir inceleme

Abstract

Bir toplumdaki siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik alanlardaki değişimler birbirini etkiler. Toplumda meydana gelen bu türlü değişimler dilde de kendini gösterir ve dili değişken kılar. Dolayısıyla dilden bağımsız toplumu, toplumdan bağımsız dili düşünmek imkansızdır. Toplumsal hayattaki değişimlere paralel olarak dilde yeni kelime ve kavramların ortaya çıkması daha kolay anlaşılabilirken, dilin bir toplumu değiştirebileceği fikri tartışmaya açıktır. Bu çalışmaya kaynaklık eden Türk Dil Reformu'yla amaçlanan ilkelerden biri de yeni bir toplumsal ve siyasi düzen, diğer bir değişle, modern bir ulus devleti için yeni bir dil inşasının gerektiği düşüncesidir. Ancak bunun lengüistik açıdan mümkün olup olmadığı ve bu süreçte Türkçedeki özleştirme faaliyetinin `nasıl' ve `ne şekilde/ölçüde' olması gerektiği konusunda farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Bu yüzden Türkiye Türkçesinin tarihi seyrine bakıldığında, özellikle Cumhuriyet dönemine dil tartışmalarının damgasını vurduğu söylenebilir._x000B_Türkiye'de dil tartışmalarının kaynağının, modernleşme süreciyle birlikte XIX. yüzyılda Tanzimat'a kadar uzandığı, II. Meşrutiyet ile çetin tartışmalara dönüştüğü, Cumhuriyet ile birlikte ise yeni bir medeniyet dairesine yönelişin simgesi olarak gündemde olmaya devam ettiği görülür. Yaklaşık yüz elli yıllık bir mazisi olan Türkçe tartışmaları lengüistik olmaktan ziyade modernleşme sürecindeki politik duruşlara göre şekillendiğinden uygulama ve yöntem konusunda önemli fikir ayrılıkları yaşanmış; dil üzerindeki tartışmalar, özellikle kitle iletişim araçları ya da devletin çıkardığı ders kitapları gibi etkili araçlarda kullanılan Türkçenin sürekli değişmesine sebep olmuştur. Dil konusunda değişen hükûmet politikalarından Türk dili öğretimi büyük ölçüde etkilenmiştir._x000B_Bu çalışmada dile ?toplumsal bir olgu? olarak yaklaşılarak Türk Dil Reformu'nu tartışmaların ışığında yeniden yorumlayabilmek, bu sürecin Türk dili eğitimine nasıl yansıdığını ortaya koymak amaçlanmıştır. In a community, the changes in political, social, cultural and economical changes affect each other. These kind of changes in the community are also reflected to language and brings variety to language. Therefore it is impossible to consider a community which is independent from language and a language independent from community. Parallel to the changes in communal life, while it is understandable to observe new words and concepts in the language, it is subject to discussion whether language can change the community or not. One of the targeted principals of Turkish Language Reform is the consideration of constructing a new language in order to establish a new communal and political order, in other words a modern nation state. However there are different opinions whether this is linguistically possible or not and how and in what aspect the purification activity in Turkish will take place. Therefore, considering the historical progress of Turkey Turkish, it can be said that language discussions left their mark on especially republic period._x000B_It is observed that the source of language discussions in Turkey initiated in Tanzimat period (political reforms in Ottoman empire in 1839) in 19th century together with the modernization process, then it converted in to tough discussions in second constitutionalist period and finally together with the start up of republic period, it continued to remain in the agenda as a symbol of drifting to an new civilization structure. As the Turkish discussions, which has a background of 150 years, were shaped according to political stance rather than being linguistic, opinion differences occurred regarding application and method and therefore the discussions made on language resulted as continuous change in Turkish language used in effective tools such as mass communication tools or lesson books published by the government. Turkish language education was effected significantly due to changing government policies about language._x000B_In this study, the aim is to interpret the Turkish Language Reform once more in light of discussions and to present how this process reflected to Turkish language education by approaching to language as a ?public fact?.