Çok Partili Yaşama Geçiş Sürecinde Adnan Menderes'in Aydın İlindeki Siyasi Faaliyetleri (1946-1950)

Abstract

Çok partili yaşama geçiş sürecinin Türkiye de sancısız gerçekleştiğini söylemek pek mümkün değildir. Hele taşra da yaşananlar demokratikleşme adına bugün yaşadığımız sıkıntıların dahi tarihsel altyapısını oluşturur. Menderes'in memleketi Aydın tarihi konumu sosyal ve ekonomik yapısıyla II. Meşrutiyetten itibaren Türk siyasi yaşamının öncü şehirlerinden biri olmuş, değerli pek çok siyasetçiyi bünyesinden çıkarmış, siyasal kültürün renkli örnekleri bu şehirde sergilenmiştir. Adnan Mendereste bunlardan biridir. Menderes Atatürk'ün 1931 yılında Aydın'ı ziyareti sırasında keşfettiği genç bir siyasetçi olarak 14 yıla yakın siyasi çalışmalarını CHP çatısı altında yürütmüştür. Siyaseten yıldızı DP'nin kurulması sonrasına rastlamıştır. Menderes uzun süre yürüttüğü CHP milletvekilliğinden 21 Eylül 1945 tarihinde parti politikalarına muhalefeti sonrası partiden ilişiğinin kesilmesiyle ayrılmak durumunda kaldı. 1946 yılı başlarında kurulan yeni parti DP ise onun yaşamında bambaşka bir dönüm noktası oluşturacaktır. Makale Adnan Menderes'in Türkiye'nin demokrasi tarihinde kırılma süreçlerinden birini yaşadığı çok partili hayata geçiş sürecinde CHP'den ayrılıp siyasi yaşamını sürdüreceği DP'ye geçişi ve bu geçiş sürecinde Aydın'daki siyasal faaliyetlerine temas edecektir. Çalışma arşiv belgeleri, dönemin tanıklarının anlatımlarından oluşan sözlü tarih bilgileri, ulusal ve yerel basın malzemesi ile şekillenecektir. It is not possible to say that the trantision process for multi-party system in Turkey was not problematic. Moreover, the things experienced rural areas are also the basis of the problems we experience now in behalf of democratization process. Menderes's hometown Aydin has been one of the pioneering cities of Turkish political life since second constitutionalistperiod, many important politicians brought up here and various examples of political life was seen in here. Adnan Menderes was one of them. As a youg politician who was discovered by Atatürk in his visit to Aydin in 1931, Adnan Menderes continued his political actions under the umbrella of CHP. But his real process of coming into stage was concided in the establishment of DP. On 21.09.1945 Menderes had to resign from CHP with his discharge from the party after his oppositions of party policies. DP which was established at the end of 1946 would be a milestone in his life.  This study is based on Adnan Menderes's attendance in DP where he would continue his political activities by resigning from CHPin the process of multi-part system in which Turkey experienced one of the breaking processes its history of democracy and his political actions in Aydin in that period. The study will be based on archive documents, oral historical documents which are the expressions of witnesses and press documents both national and local.