Söke Hilmi Fırat Huzurevi'nde 2004-2010 yıllarında yaşlı ölümlerinin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu araştırmada, Söke Hilmi Fırat Huzurevi'nde 2004?2010 yılları arasında kalan yaşlılarda meydana gelen ölümler ve demografik özellikler, sosyo-ekonomik özellikler ve huzurevine gelişteki hastalık öyküsünün ölümlerle ilişkisinin incelenmesi ve ölümü belirleyen etmenlerin çok değişkenli analizlerle belirlenmesi amaçlanmıştır. Yöntem: Retrospektif kohort tipinde planlanan bu araştırmada, araştırma grubu 224 bireydir. Huzurevinde yaşlıların dosyalarından ölüm, demografik özellikler, sosyoekonomik özellikler, huzurevine gelişteki hastalık öyküleri retrospektif olarak incelenmiştir. Huzurevinde kalmış ya da kalmakta olan 224 kişinin dosyalarından veri toplanmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni ölüm, bağımsız değişkenleri ise demografik özellikler (yaş, cinsiyet, medeni durum), sosyo-ekonomik özellikler (öğrenim durumu, iş, gelir, sağlık güvencesi, kalış süresi, geliş nedeni), huzurevine gelişteki hastalık öyküsü (diyabet, hipertansiyon, koroner kalp hastalığı, inme, kanser, diğer, işitme sorunları, görme sorunları) olarak belirlenmiştir. Araştırmada yıllık ölüm hızı hesaplanmıştır. Yaş, cinsiyet, medeni durum, sosyoekonomik durum, huzurevine gelişteki hastalık öyküsü ile ölüm arasındaki ilişkinin incelenmesinde Ki-kare testi kullanılmıştır. Tek değişkenli analizlerde ölümle istatistiksel olarak ilişkili olan değişkenler lojistik regresyon analizine alınarak geriye doğru seçme (Backward LR) yöntemiyle ölümle ilişkili değişkenleri içeren bir model oluşturulmuştur. Ölüm nedenleri ICD?10 sınıflamasına göre değerlendirilmiştir. Ölümler tanı gruplarına göre ayrılmıştır. Yaş, cinsiyet, medeni durum, sosyoekonomik özellikler, huzurevine gelişteki hastalık öyküsü ile ölüm ve tanı grupları arasındaki ilişkinin incelenmesinde ki-kare testi kullanılmıştır. Hastanede ölenler ile huzurevinde ölenler yaş, cinsiyet, medeni durum, sosyoekonomik özellikler, huzurevine gelişteki hastalık öyküsü açısından ki-kare testi ile karşılaştırılmıştır. Araştırma bilgisayar ortamında ve SPSS 15.0 (Statistical Packages for The Social Sciences) paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Bulgular: Yaşlıların %60.7'si 85 yaş ve üzerinde olup %77.7'si erkektir. Yaşlıların %33.9'si okuryazar değildir. Yaşlıların %25.0'i geçimini sağlamak için düzensiz işler yapmaktadır. Yaşlıların çoğunluğunun (%41.5) herhangi bir sağlık güvencesi yoktur. Yaşlıların huzurevine geliş nedenlerinin başında sosyoekonomik yoksunluk (%58.5) yer almaktadır. Huzurevinde 2004?2010 yılları arasında kalan 224 yaşlıdan 65'i (%29.0) ölmüştür. Ölüm nedeni olarak ilk sırada %73.8 ile dolaşım sistemi hastalıkları yer almıştır. Ölümlerin çoğunluğu yaz mevsiminde olmuştur. Ölen yaşlıların oranı yaşla birlikte artmaktadır. Emekli olmayanlar, sağlık güvencesi olmayanlar, sosyoekonomik yoksunluk nedeniyle gelen yaşlılar arasında ölüm oranı daha fazla saptanmıştır. Huzurevine gelişte hastalık öyküsü (dolaşım hastalıkları, neoplazma hastalıkları, diğer hastalıklar) olan yaşlılar arasında ölenlerin oranı daha fazla saptanmıştır. Lojistik regresyon analizinde modele konan değişkenlerden yaş, meslek ve hastalık sayısı son basamakta ölümle ilişkili olan değişkenler olarak saptanmıştır. İlkokulu bitirmemiş olan yaşlılar arasında dolaşım sistemi hastalıklarına bağlı ölenlerin oranı daha fazla saptanmıştır. Öğrenim durumu, sağlık güvencesi ile ölüm yeri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki saptanmıştır. Sonuç: Düşük eğitim, sağlık güvence yokluğu, düzensiz işler sosyoekonomik durumu belirlemektedir ve sağlık ya da ölümle ilişkilidir. Sağlık güvencesinin olmaması kişilerin temel sağlık hizmetlerinden ve koruyucu hizmetlerden daha az yararlanmalarına ve yaşlılıkta daha ağır hastalıklara sahip olmalarına neden olabilir. Yaşlılara sunulacak sağlık ve bakım hizmetlerini planlarken okuryazar olmayanlar, sağlık güvencesi olmayanlar, düzensiz işlerde çalışanlar, geliri olmayanlar öncelikle göz önünde bulundurulmalıdır Objective: The objective of the study is to evaluate the relationship between deaths and the socio-economic and demographic characteristics and history of disease at the admission to the Söke Hilmi Fırat Nursing Home between the years 2004?2010 Method: In this retrospective cohort study the research group was 224 elderly resided in the nursing home during 2004?2010. Data on deaths, demographic and socioeconomic characteristics and history of disease at the admission to the nursing home were extracted retrospectively from the nursing home files. Death was the dependant variable of the study. Demographic characteristics (age, sex, marital status), socio-economic status (education level, job, income, health insurance, length of stay, reason for admission), history of disease at admission to the nursing home (diabetes, hypertension, coronary heart disease, stroke, cancer, other, hearing problems, vision problems) were identified as independent variables of study. The annual death rate was calculated. The relationship between the death and age, sex, marital status, socioeconomic status, history of disease at admission to the nursing home were examined with chi-square analysis. All the variables that are statistically associated with death in univariate analysis were included in logistic regression model using backward LR method. ICD?10 codes were used in the evaluation of causes of death. Chi-square analysis was used to examine the relationship between deaths and age, sex, marital status, socioeconomic status, history of disease at admission to the nursing home. Deaths divided according to diagnostic groups. The relationship between the diagnostic groups and age, sex, marital status, socioeconomic status, history of disease at admission to the nursing home were examined with chi-square analysis. The Chi-square analysis was used comparing of relationship between deaths in hospital and in nursing home and age, sex, marital status, socioeconomic status, history of disease at admission to the nursing home. SPSS 15.0 (Statistical Packages for the Social Sciences) programme was used for all the analyses. Results: 60,7% of elderly were at age 85 and above and 77,7 % were male. 33,9% of elderly were illiterate. 25,0% of elderly had irregular jobs to earn a living. The majority of the elderly (41,5%) had no health insurance. The leading cause at admission to the nursing home in elderly was socio-economic deprivation (58,5%). In total 65 elderly died (29,0%) out of 224 elderly resided in the nursing home between 2004?2010. Primary cause of death was circulatory system diseases (73,8%). Most deaths occurred in summer season. The number of deaths increased with age. The mortality rate was higher among the elderly who did not have retirement and have no health insurance and admitted to the nursing home for socioeconomic deprivation. The mortality was higher among the elderly who had history of disease at the admission (circulatory diseases, neoplasm disease, other diseases). In logistic regression analysis, age, occupation, number of the disease at the admission were significant variables that were associated with death. Mortality from circulatory system diseases was higher among the elderly who had low education. Educational level, health insurance were significantly associated with the place of death. Conclusion: Low education, lack of health insurance, irregular jobs determines socio-economic status and it affects health and mortality. People with lower levels of education work in the precarious jobs. People without health insurance less benefit from primary healthcare services and preventive services. Lack of health security may result in more compliceted health outcomes in the elderly life. Planning of health and care services should prioritise elderly with low education, lack of health security, worked in irregular jobs