Doğu mistisizmi ve estetik anlayışının resim sanatına uygulanması üzerine kuramsal bir çözümleme

Abstract

Doğu mistisizminin dayandığı felsefe anlayışı, birey olarak insanın evrenle ve çevresiyle uyumlu bir ilişki kurmasını amaçlar. Bunu gerçekleştirmek için de sanatın olanaklarından yararlanır. Doğu mistisizmi ve estetik anlayışını temsil eden sanat görüşünün temelleri oldukça eskidir. İslam'daki "˜tasvir yasağı', Doğulu sanatçıları figürden kaçmaya yöneltmiş ve sanatçı doğrudan soyutlamaya gitmiştir. Batılı sanatçıların kutsal konularla sınırlı imgelem dünyaları yanında, Doğulu sanatçılar dinsel baskılardan kurtulma çabası içinde olmuşlardır. Doğu mistik öğretileri, resim sanatına, İslam içinde gelişebilme olanağı sağlamıştır. Doğu sanatı baştan itibaren "˜kavram ressamlığı' şeklinde gelişmiştir. Çağdaş Türk Resim sanatı, Anadolu halk resmi, kaligrafi ve minyatür sanatından oluşan köklü bir geleneğin üzerinde yükselmiştir. Doğu mistisizminin dünya görüşünden beslenen minyatür sanatı, kaligrafi ve soyut motifler, birçok Batılı sanatçıya ve akıma esin kaynağı olmuştur. Cumhuriyet'le birlikte şekillenen ve Batılı akademik bir anlayışla biçimlenen Çağdaş Türk Resim Sanatı özgün bir gelişme çizgisi izlemiştir. Bu dönem sanatçıları, kendi kültür, gelenek ve tarihsel kökenlerine bağlı bir sanatsal üretimde bulunmuşlardır. Çağdaş Türk Resim Sanatında, Doğu-Batı ikilemini sağlıklı bir çözümleme ile aşmasını başarmış bir sanatçı kuşağından rahatlıkla söz edilebilir. Gülsün Erbil ve Erol Akyavaş gibi sanatçılar, Doğu mistisizminden referanslar alan, özgün bir resim tavrı ortaya koymuşlardır. Özellikle Gülsün Erbil, sanatını bütünüyle Doğu mistisizmi izleği üzerinden sürdürmüş olmasıyla, özgün bir örnek olmuştur. Doğu mistik sanatı, insanı tinsel olarak geliştirme kaygısı taşıyan, gereksinime yönelik, işlevsel bir sanattır. Bu nedenle, Doğu mistisizmi bu gün de sanat için bir olanak olarak durmaktadır. Eastern mysticism is the basic element of creating on art. The philosopy perceptiveness based on oriental mysticism aims at person as individual suit with environment and universe to carry out this art's opportunities. The basics of art perceptiveness which represents perceptiveness of eastern mysticisim and aesthetic is rather ancient. The ban of description on İslamic art directs the eastern artists to avoiding figures and artists incline towards making abstraction. İn addition to inadequate imagination view about holy topic of occidental artists, the eastern artists strive to escape from religious pressures. The doctrine of eastern mysticism has provided painting art with developing facilities in islamic art. The eastern art has developed as "˜concept paintings'. It has developed on basic tradition consist of Modern turkish painting art developed on anatolian folk painting, calligraphy, and miniature art. Miniature art which based on eastern mysticism's views, calligraphy and abstract figures have inspired to a lot of occidental artist and trends. Modern turkish painting art which was shaped as Republic and shaped by occidental academical view has followed an original progressing aspect. The artists in this period has done their artistic works fitting with their own culture, traditional and historical roots. In modern Turkish painting art, it can be said that there has been an artists period which is achieved to overcome the dilemma in between the Eastern and the Occident with right analysis, easily. The artists like Gülsün Erbil and Erol Akyavaş has exhibited an original painting art style related to the Eastern mysticism. Especially Gülsün Erbil has become an original model by reason of her works based on the Eastern mysticism. The Eastern mysticism art is an functional art which makes progress on individual changing and developing as spiritual on person pointed necessity. For this reason, the Eastern mysticism still become an possibility for art in this period.