Fiziksel elemanların yüzer yapılarda mekan algısına olan etkileri: Çevre ve insan davranışı ilişkisi bağlamında irdelenmesi

Abstract

Tezin kapsamında denizel mimari yapı olarak yüzer yapılarda fiziksel elemanların mekan algısına etkileri, insanın çevre ile olan davranışsal ilişkisi bağlamında irdelenmektedir. Sürecin geçtiği iç mekanlardaki tasarımsal öğeler kullanıcı beklentileri ve mekansal memnuniyetleri karşılama düzeyleri açısından değerlendirilmektedir. Yüzer yapılara dair akademik anlamda ilk kullanım sonrası değerlendirme çalışmasını içeren tezin ana eksenini, mekansal memnuniyet ve beklentilerin kullanıcı tarafından değerlendirilmesi oluşturmaktadır. Mekan algısının kullanıcı beklentileri ve mekansal memnuniyet ile ilişkisine ışık tutulan tezde, salt fiziksel konfor değil aynı zamanda aidiyet, mahremiyet gibi psikolojik konfor şartlarının da sağlanması gerekliliği açıklanmaktadır. Denizin mekansal algıya olan etkisi ve karasal yapılardan farklı olarak denizel mekanda ön plana çıkan algısal değişimlerin insan psikolojisi üzerindeki etkilerinden bahsedilmektedir. Yat mekanlarında insan faktörü ve tasarım standartları, mekansal memnuniyet kriterleri bağlamında irdelenmektedir. Yöntem aşamasında, mimarlık disiplininde yapıların kullanıcı gözüyle değerlendirilmesine dayalı geri dönüşlerin alındığı Kullanım Sonrası Değerlendirme (KSD) tanıtılmaktadır. Gözleme dayalı alan araştırması, Türkiye'deki yüzer yapı örneklerinden yatlarda uygulanan kullanım sonrası değerlendirme anket çalışmasını içermektedir. Ankette, Türkiye'deki yat kullanıcılarının sosyo-kültürel profili oluşturulmakta, denizin mekan algısına olan etkisi sınanmakta, iç ve dış mekanlardaki memnuniyet düzeyleri ölçümlenmekte, farklı kullanıcı gruplarının yat mekanlarından beklentileri tanımlanmaktadır. Karasal yapılardaki yaşam alanlarından farklı olarak hareketli bir fiziksel çevreye sahip olmasına rağmen, yüzer yapılarda genel anlamda memnuniyet düzeyinin yüksek olması, denizde mekan algısı ve mekanda oluşan psikolojik süreç kavramlarının farklılaştığı ve yatların kendi mekansal karakteristikleri özelinde değerlendirilmeleri gerekliliği sonucuna varılmaktadır. Bu yöntemden elde edilen veriler benzer işlevli yapıların programlama ve tasarım kararları aşamalarına girdi sağlamaktadır. In this study, the effects of physical elements on spatial cognition of floating spaces and the behavioral relationship between the human and environment are evaluated as a marine architectural system. The design elements of interior spaces are evaluated according to user expectations and providing the levels of the spatial satisfaction. The main axis of this study which is differentiated from contemporary architecture studies as the first academic work in the scope of post-occupancy evaluation floating spaces, are based on evaluating the spatial satisfaction and the meeting the expectations by its users. The relationship between the user expectations and spatial satisfaction is emphasized by means of the descriptions on differences between physical and perceived space. It is mentioned that not only the physical comfort, but also the conditions of psychological comfort such as place attachment and privacy need to be ensured in the aim of increasing the spatial satisfaction. Afterwards, the spatial characteristics of floating spaces are presented within the examples of yachts. The thesis mentions the effect of the sea on the perception of space and focus on effects of the perceptual differences on the human psychology in the floating architecture in distinction from the terra architecture. The method and sub-methods are based on the evaluations of users in architecture are presented in the scope of the post-occupancy evaluations (POE). The questionnaire/interview study is based on the observation and applied as post-occupancy evaluation on the examples of yachts from Turkey. The socio-cultural profile of the yacht users in Turkey is determined with the results of the interviews. It also questions the effect of the sea on the spatial perception and evaluates the satisfaction of the interiors and exteriors of yacht spaces by defining the expectations of different user groups. In addition, the evaluation of physical elements of yacht spaces, the satisfaction of different user groups and general evaluation of spaces are explained within the graphics including the data and analysis which are obtained from the interviews. Although floating spaces has extremely differentiated physical environments from the terra architecture, high level of satisfaction in yachts show that the floating spaces should be evaluated with the scope of their spatial characteristics in consequence of the spatial perception on the sea and the psychological concepts are different. The analysis and data which are gained from this study could be used in the programming and design phases of constructing spaces similar to yacht spaces.