Kastamonu tarihi dokusunda yer alan geleneksel konut yapılarının cephe mimarisi üzerine tipolojik bir araştırma

Abstract

1950 sonrasında uygulanan kentleşme politikaları sonucunda zamana karşı telafisi olmayan yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olan kültürel mirasımız, dönemlerinin yaşam biçimini yansıtan somut örnekler olarak belge değeri taşırlar. Kastamonu kentsel sit alanının gelişim sürecinde boşalan geleneksel konutların, yeni sahiplerinin ekonomik düzeyinin düşüklüğü, yoğun ticaret aksının getirdiği rantın çekiciliği ve koruma kararlarının yürütmede yaşadığı problemler yüzünden tarihi konutların yıpranmasını ve yok olmaya başlamasını hızlandırmıştır. Bu bağlamdan yola çıkılarak yapılan bu çalışmada, Kastamonu kentsel sit alanı içerisinde yer alan geleneksel konutların cephe özellikleri tespit edilerek hazırlanan envanter formları üzerinde yer alan bilgilerin gelecek nesillerle aktarımının sağlanması amaçlanmıştır. Kastamonu'nun tarihçesine kısaca değindikten sonra, kentsel sit alanı içerisinde yer alan geleneksel konutların cephe organizasyonu sağlayan karakteristik özellikler giriş mekanı ve çıkma üzerinden tanımlanmış, bu konutların cephe ayırımı yapılmış ve alan içerisinde yaşanan koruma sorunlarına yönelik öneriler tartışılmıştır. Sokak tarafından sınırlanan Kastamonu konutlarının, giriş cephelerinin, sokakla kesiştiği nokta olan giriş kapıları üzerinden yola çıkılarak, tipolojik bir araştırmanın yapıldığı bu çalışmada, temel işlevi konutlara giriş yapılabilecek bir alan sağlamak olan sokağın, konutla ilk ilişkisinin başladığı cephede yer alan elemanlar tek tek incelenerek Kastamonu'da yer alan çeşitleri tespit edilmiştir. Çalışma yöntemi olarak Kastamonu ili tarihi dokusu ve geleneksel konut dokusu hakkındaki literatürler taranmıştır. Konuyla ilgili yapılmış çalışmalar ışığında yönlenen alan çalışmaları yapılmış ve cephe tipolojileri hazırlanmış yapıların mevcut kullanım durumu, değişmişliği, haritalara işlendikten sonra koruma ve onarım çalışmaları için bölge ölçeğinde önerilerde bulunulmuştur. Our cultural heritage, which inevitably has been facing the danger of extinction as a result of the urbanization policies implemented after 1950, has document value by epitomizing the life styles of the periods witnessed. The low income level of the owners of the traditional houses which had been evacuated during the improvement process of Kastamonu urban site area, the attractiveness of the income earned from busy trade activities and the problems related to the enforcement of the protection decisions have accelerated the process of aging and the beginning of extinction for the historical houses. In this context, this study is intended to convey the information included in the inventory forms which have been developed by identifying the façade characteristics of the traditional houses in Kastamonu urban site area to the next generations. First, some information is provided about the history of Kastamonu. Then, the characteristics enabling the façade organization of the traditional houses in the urban site area are described focusing on the entrance and bow window. Finally, the façade distinctions of the houses are clarified and the suggestions to solve the protection problems faced in the area are discussed. In this study, a typological research on the Kastamonu houses' entrance doors, which are the intersection points of the entrance façades and the streets restricting the Kastamonu houses, is provided. The study also addresses the elements of the street - the very function of which is to provide an area of entrance into the houses ”“ on the façade where its relationship with the house begins. The types of the elements that speak volumes about Kastamonu are identified. The study method included the reading on the literature on the historical texture and the traditional house texture of Kastamonu province. Under the light of the previous studies conducted about the subject, field works were made and façade typologies were prepared. The current situations of the houses and the changes made on them have been reflected on the maps. District level suggestions towards the protection and the repair of the houses have been pointed out.