Abstract:
Petrol ve türevleri günlük hayatımızın neredeyse tamamında kullanılmakta ve gün geçtikçe hayatımızın vazgeçilmezi olmaktadır. Denizlerdeki bitki ve hayvan kalıntılarının milyonlarca yıl boyunca çürümesi sonucu oluşan ham petrol, yeryüzüne çıkarılmasından günlük hayatımızda kullanılan malzeme haline gelinceye kadar birçok süreçten geçmektedir. Bu çalışma petrol türevlerinden biri olan, sürekli olarak kullandığımız ve yaşam kaynağımız olan suyun ambalajlanarak piyasaya sürülmesinde kullanılan PET; yaşam döngüsüyle LCA (life cycle assessment) incelenmiştir. Polietilen tereftalat (PET) şişenin; 1973 yılında patentlenmesiyle başlayan hızlı ve yoğun üretimi, ham petrolün çıkarılması ile başlayıp, ham petrolün rafinasyonu ile nafta elde edilmesine, naftadan tereftalik asit ve etilen glikol üretilmesine, tereftalik asit ve etilen glikolün polimerleştirilmesi ile PET şişe üretimine kadar olan üretim adımlarını ve PET şişenin kullanımı sonrasında oluşan atıkların geri dönüşüm işlemlerini kapsamaktadır. Tüm bu üretim zincirinde oluşan atık türleri, üretim proseslerinin yarattığı çevresel etkiler ve üretim atıklarının bertaraf yöntemleri değerlendirilmiş, ürünlerin kullanımı sonrası oluşan atıkların geri dönüşüm uygulamaları irdelenmiş ve geri dönüşümün gerekliliği ele alınmıştır. PET için oluşturmaya çalıştığımız LCA, madde-enerji-atık-çevresel etki döngüsü sayısallaştırılarak değerlendirilmiştir. Petrol ve petrol ürünleri hayatımızda vazgeçilmezlerimiz arasındaki yerini aldığına göre yapılması gerekenler, üretim süreçlerinde çevreyi dikkate alan teknolojileri seçmek, üretim safhasında oluşan atıkların azaltmak ve uygun yöntemlerle bertarafını sağlamaktır. Diğer polimerik plastiklerle kıyaslandığında tamamen geri dönüşebilir olan PET şişelerin kullanımı sonucu oluşan atıkların geri kazanımı arttırılmalıdır. Human being is recently in petroleum period after living the stoneage and mine age with taking place in history. Petroleum and its derivatives are used nearly all in our daily life and becoming indispensable of our lifes day by day. Crude oil, which is formed by plant and animal residues that putrefied over millions of years, pass through many processes from winning to becoming ready to be delivered to the consumer. Because of petroleum and petroleum products' indispensable role in our lifes, technology which cares about environment must be chosen, wastes of production process must be lowered end disposed with appropriate methods. In this study, PET, which is used for placing on the market our life resource;water, will be evaluated together with its LCA (life cycle assessment). Manufacturing chain of PET (polyethylene terepthalate) bottle started quickly and dense after patented in 1973. The chain consists of crude oil winning, taking naphtha by refining crude oil, getting terephthalic acid and ethylene glycol from naphtha, polymerization terephthalic acid and ethylene glycol, all the stages of PET production and the usage and disposal phases. Types of wastes, environmental fate due to manufacturing process and methods of production wastes' dispose have been evaluated and also feedback mechanisms after the usage of productions are examined and the necessity of feedback is investigated in this study. The aim is to evaluate LCA of PET numerically with material-energy-waste- environmental impact circle.