Multi expert decision making by using 2 tuple fuzzy linguistic representation and its application to olive oil sensory evaluation

Abstract

Çok Uzmanlı ve ya Çok Kriterli Karar Verme problemleri hayatın birçok alanında farklı yapılarda karşımıza çıkmaktadır. Çok Uzmanlı Karar Verme probleminin kullanıldığı alanlardan biri de Duyusal Analiz'dir. Genellikle ürün, öğe, vs ile ilgili bilgi toplamak için ilgili konu hakkında tecrübe sahibi kişiler olan panel uzmanlarının çeşitli duyularıyla algılarına göre değerlendirmeyi gerçekleştirdikleri sürece Duyusal Analiz denir. Duyusal Analiz birçok alanda kullanıldığı gibi Natürel Zeytinyağının sınıfının belirlenmesinde kullanılmaktadır. Ülkemiz tarımında da ayrı bir yere sahip olan Zeytinyağının kalitesinin zeytincilik sektöründe öneminden yola çıkılarak natürel zeytinyağının sınıfına ulaşmak için duyusal analize uyarlanan bulanık sözel karar analizine dayanan duyusal değerlendirme yöntemi irdelenmek istenmiştir. Sonuç olarak, Çok Uzmanlı Karar Problemi için Çok Tanecikli (Multi Granular) Hiyerarşik yapıda tanımlanan sözel değişkenler üzerinde 2'li (2 Tuple) Hesaplama Modeliyle işlemler gerçekleştirilerek Sözel Karar Analiz aşamaları uygulamıştır. Böylelikle, Zeytinyağının Duyusal Değerlendirmesi için tadımcıların algılarını daha iyi bir şekilde gözlemlememize katkıda bulunan 2'li sözel hesaplama modeli kullanılarak uygun bir yazılımla desteklenmiştir. Multi-Expert or Multi-Criteria Decision-Making problems happen frequently in various structures in most areas of daily life. One of the areas, that Multi-Expert Decision-Making problems are used, is the sensory analysis. The evaluation process, performed by panel experts who are experienced in the issue at hand in accordance with some of their senses, in order to gather information on goods, elements, etc., is called Sensory Analysis. Sensory analysis, as it is used in various areas, is widely used in determining the class of Natural Olive Oil. Taking into consideration the importance of the quality of olive oil, which has a special place in Turkey?s agricultural activities, the examination and implementation of sensory analysis, depending on fuzzy linguistic decision analysis. This study aims at implementing the Linguistic Decision Analysis phases, by applying 2-tuple Computational Model on linguistic variables defined in a Multi-granular hierarchical structure in the Multi-Expert Decision-Making Problem. As a result, a linguistic computational model that contributes in observing the senses of tasters for the sensory evaluation of olive oil has been developed, and it has been supported with computer program.