İzmir Kemalpaşa örneğinde tarımsal arazinin kentsel arsaya dönüşüm sürecinin rant teorisi çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Kentlerin sermaye birikimi içinde oynadığı rol nedeniyle rant önem kazanmış ve zamanla ?kentsel arsa? çok önemli bir unsur haline gelmiştir. Tarım alanları ise kentsel arsa yaratmanın altlığını oluşturan mekanlar olarak kentlerdeki nüfus artışı ve sermayedarın yatırımlarına mekan sağlaması açısından rantın çerçeve oluşturduğu arazi değer artış sürecinin işlenmesi bakımından özel bir yere sahiptir. Bu tezde çalışma alanı olan Kemalpaşa'daki rant kaygılarının, yerleşmeyi nasıl etkilediği ve özellikle tarım alanlarındaki arazi dönüşümünün nasıl gerçekleştiği ve bunun arsa değerlerine nasıl yansıdığının arsa değerleri üzerinden tespit edilmesi amaçlanmıştır._x000B_Bu amaçla, konuyla ilgili özet bir teorik çerçeve sunulduktan sonra, yerleşmenin özelliklerinin de tanınmasının ardından dönüşüm sürecinin nasıl ve ne oranda yaşandığı gösterilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmalar doğrultusunda Kemalpaşa'da arazi kullanımların ve tarım alanlarının kentsel arsaya açılmasının nedenleri ortaya konmuş ve bunun da özünde rant olgusunun yattığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Kentsel arsaya dönüşme sürecinde yaşanan her adımda gerçekleşen arazi değer değişimi ve bunun yön vermesiyle oluşan yerleşmenin mekansal tablosu ortaya konmuştur. Bu şekilde bir rant odaklı inceleme yapılmasıyla, yerleşmenin sahip olduğu özelliliklerin ve mevcut durumunun algılanmasının daha açıklık kazanmasına da yardımcı olmuştur._x000B_Böylelikle bu çalışma tarım alanları üzerindeki rantsal baskının varlığını kanıtlar ve kent planlamasının sağlıklı bir şekilde yapılmasına engel olan bu baskının yön vermesiyle şekil almış yerleşmenin gelişimi için güçlü bir etken olarak da gösterilebilir. Başlangıçta kurulan teorik çerçeve ile birleştirildiğinde ise rant olgusu mülkiyet kavramı dolayısıyla Türkiye'deki diğer kentlerin gelişimlerinde ve sermayenin kentsel bağlamda yarattığı etkide ?ortak bir dil? olarak varlığını sürdürdüğünü göstermiştir. Urban land" has become a very important element in time due to the role of cities in accumulation of capital, along with rent importance. Agricultural areas have special importance in urban areas as being places that can be based on urban land. Also it is significant for being an agent of urban population growth, the capitalists? investments and the process of land value increase with the framework of rent. This study tries to determine how the annuity of rent in Kemalpaşa affects to the settlement specifically how it has affected the areas of conventional agricultural land transformation and reflected to the land values._x000B_After a brief explanation of the relevant theoretical framework and the recognition of the settlement characteristics for this purpose, how and to what extent the transformation process ocurred is set forth. In this case, the causalities of land usage in Kemalpaşa and the transformation of agricultural areas into urban land were put forward and it was tried to determine whether rent has a role as essential factor or not. Change of land value in each step of transformation into urban land and spatial framework of settlement formed by this change were put forward. This rent-oriented assessment made possible clarify to perceive current status and the characteristics of settlement._x000B_All in all, this study suggests that the presence of the pressure of rent on agricultural lands and this pressure preventing urban planning decisions from being made properly can be shown as a strong factor of formation of city. When the concept of rent is combined with the theoretical framework established in the beginning it shows that continues its existence as a common language in notion of ownership and thereby in the development of other cities in Turkey and the impact of capital by the urban context.