Kalkınma ajanslarının bölge planlama sürecindeki yeri, İzmir Kalkınma Ajansı 2010-2013 İzmir Bölge Planı örneği

Abstract

Hızla küreselleşen dünyada yaşanan bölgeler arası dengesiz gelişmenin, bölgelerin birbirleriyle rekabet etmesi sağlanarak azaltılması amaçlanmıştır. Bölgeler arası rekabeti sağlamak için kullanılan araçlardan biride, ilk kez 1933 yılında, Amerika'nın Tennessee bölgesinde kurulan ?Bölgesel Kalkınma Ajansları?dır. Kalkınma Ajansları, bölgelerin potansiyellerini belirleyerek, risk ve fırsat analizleri doğrultusunda ekonomik açıdan gelişmesini sağlamaktadır. Bölgesel gelişmenin bir diğer unsuru ise bölge planlamadır. Bölgeler arası rekabetin sağlanması için bölge planlama ile bölgesel gelişim paradigmalarının birbirinden ayırmamak gerekir._x000B_Bölge planları, ulusal ölçekli planlar ile yerel ölçekteki planlar arasında bağlantıyı sağlayan ara ölçekli planlardır ve salt ekonomik kararlardan oluşmamalıdır Bölge planları, alt ölçekli plan kararlarına yön verici olmasından dolayı mekansal ve sosyal verileri de içinde bulundurmalıdır. Ancak Türkiye'de bölge planlama kavramının sadece ekonomik boyutuna önem verilmektedir._x000B_Amerika'nın 1929 buhranından çıkmasını sağlayan aktörlerden biri olan Bölgesel Kalkınma Ajansı 1950'li yıllardan sonra dünyada yaygınlaşmaya başlamıştır. Avrupa Birliği, üyesi ve adayı olan ülkeler arasındaki dengesizlikleri azaltmak için Kalkınma Ajansları'nın kurulmasını öngörmektedir. Türkiye'de bu kapsamda 2002 yılında A.B. Uyum Süreci Reformları doğrultusunda ?İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması? sonucu belirlenen 26 bölgede Kalkınma Ajansı kurulması öngörülmüştür. 3194 sayılı kanun kapsamında ?bölge planı? yapma yetkisi Devlet Planlama Teşkilatına verilmiştir. DPT bölge planı yapma yetkisini, koordinatörlüğünde kurulan 26 Kalkınma Ajansına devretmiş ve bu ajanslarca yapılan planları onaylamıştır._x000B_Türkiye'de bölge planlama kavramına ekonomik gelişme aracı olarak bakıldığından, Kalkınma Ajansları tarafından hazırlanan bölge planları da 3194 sayılı kanunun tanımladığı planlama hiyerarşisini bozmaktadır. Kalkınma Ajansları'nın planlama sürecine olumlu etki eden bir aktör olması için planlama disiplini ile ilişkili kanun ve yönetmeliklerin revize edilmesi veya Kalkınma Ajansları'na oluşturulacak başka bir kurum tarafından hazırlanan bölge planlarının kolaylaştırıcısı rolü yüklenmelidir._x000B_Türkiye'de bölge planlama kavramına ekonomik gelişme aracı olarak bakıldığından, Kalkınma Ajansları tarafından hazırlanan bölge planları da 3194 sayılı kanunun tanımladığı planlama hiyerarşisini bozmaktadır. Kalkınma Ajansları'nın planlama sürecine olumlu etki eden bir aktör olması için planlama disiplini ile ilişkili kanun ve yönetmeliklerin revize edilmesi veya Kalkınma Ajansları'na oluşturulacak başka bir kurum tarafından hazırlanan bölge planlarının kolaylaştırıcısı rolü yüklenmelidir. In a world rapidly globalizing, it is intended to reduce the imbalanced interregional development by enabling interregional competition. One of the tools to enable interregional competition is the ?Regional Development Agency? which was first founded in 1933 in Tennessee region of USA. Development Agencies, enable the economic development of regions through risk and opportunity analysis by determining the potentials of those regions. Another component of regional development is regional planning. It is necessary to distinguish regional planning and regional development paradigms in order to enable interregional competition._x000B_Regional plans are the mesoscale plans that provides the connection between national plans and local plans, and they shall not consist of economic decisions only. Regional plans shall include spatial and social data in order to direct subscale plans. However, in Turkey, only the economic aspects of regional planning are considered._x000B_Regional Development Agency, which is one of the main players that enabled USA to overcome the 1929 crisis, started to spread world-wide at 1950s. European Union, foresees the establishment of Development Agencies in order to reduce the imbalance between EU members and EU candidates. In this context, it is planned to establish Development Agencies in 26 regions of Turkey which are determined according to the ?Nomenclature of Territorial Units for Statistics? through EU Adaptation Period Reforms. The authorization of making ?regional plans? is given to State Planning Organization (SPO) within the scope of law no. 3194. SPO transferred this right to the 26 Development Agencies under its coordinationship and approved the plans that are made by these agencies.