Çaldağ Lateriti'nin tektono-stratigrafik evrimi

Abstract

Gediz Grabeni'nin kuzeybatısında yer alan Çaldağ Horstu'nun temelinde, pelajik tortullar, yastık lav yapılı bazaltlar, egzotik karbonat blokları ve ultramafik kayalardan oluşan Maastrihtiyen?Daniyen yaşlı Bornova Karmaşığı yer alır. Serpantinleşmiş ultramafik kayalar, Senozoyik'in çeşitli evrelerinde, uygun paleocoğrafya ve paleoiklim koşullarında ayrışarak Çaldağ Lateriti'ni oluşturur. Ofiyolit üzerlemesinin ardından, Eosen sonlarına kadar devam eden sıkışma tektoniğinin etkisiyle, Bornova Karmaşığı ve Çaldağ Lateriti KKD yönünde sürüklenerek, birbiri üzerine bindirir._x000B_Sıkışmaya bağlı kıtasal kabuk kalınlaşması, Oligosen'de orojenik çökmeyle sonuçlanır ve Ege Yayı boyunca, Afrika Levhası'nın üzerine itilen Anadolu Mikro-levhası'nda yay gerisi yayılmaya bağlı bölgesel genleşme süreci başlar. Miyosen'de oluşan horst?graben yapılarının kontrolünde, çalışma alanında karasal havzalar gelişir. Bornova Karmaşığı ve Çaldağ Lateriti'nin havza temelini oluşturduğu gölde, Geç Miyosen'den Erken Pliyosen sonuna kadar Develi ve Halitpaşa Formasyonları çökelir. Erken Pliyosen sonunda gelişmeye başlayan KB¬?GD ve D?B uzanımlı yüksek açılı normal faylar havzayı dilimler ve bu fayların kontrolünde gelişen alüvyon yelpazesi çökelleri Kızıldağ Formasyonu'nu oluşturur. Yüksek açılı normal faylar ve İzmir?Balıkesir Transfer Zonu'nun yansımaları olduğu düşünülen transpresif etkinlikler, Ege Bölgesi'nin aktif tektoniği içerisinde gelişimini sürdürür._x000B_Türkiye'deki ultramafik kayaların, Kretase'den Miyosen ortalarına kadar uygun iklim koşullarında lateritleştiği bilinmektedir. Ancak, günümüze kadar, Türkiye'de sınırlı sayıda lateritik yatak tespit edilebilmiştir. Çaldağ Lateriti'ne benzer şekilde, tortullarla örtülmüş başka yataklar da olabileceğinden, Eosen?Oligosen?Miyosen?Pliyosen yaşlı tortullar gelecekteki Ni-laterit aramalarına yol gösterecektir. The basement of Çaldağ Horst, located in the northwestern Gediz Graben is composed of Maastrichtian?Danian Bornova Complex that is represented by pelagic sediments, pillow lava basalts, exotic carbonate blocks and ultramafic rocks. Exposition and weathering of serpentinized ultramafic rocks under favourable paleogeographical and paleoclimatic conditions resulted in laterite formation at Çaldağ. After ophiolite obduction, contractional tectonics continued until the latest Eocene, bringing on Bornova Complex and Çaldağ Laterite to overthrust towards the NNE superposing the each other._x000B_Contraction related overthickening of continental crust caused an orogenic collapse in Oligocene, triggering the regional extensional tectonics within the Anatolian Micro-plate which is overriding on to the African Plate along the Aegean Arc. Continental basins formed in the study area under control of Miocene horst?graben structures. From Late Miocene to late Early Pliocene, Develi and Halitpaşa Formations deposited in a lacustrine environment where Bornova Complex and Çaldağ Laterite were forming the basement. In the latest Early Pliocene, NW?SE and E?W trending high-angle normal faults cut the basin into slices, leading the alluvial fan deposits of the Kızıldağ Formation to develop. High-angle normal faults and transpressive activities which thought to be reflections of İzmir?Balıkesir Transfer Zone keep developing in the recent active tectonics of Aegean._x000B_Although limited number of lateritic deposits identified thus far, ultramafic rocks of Turkey weathered under favourable conditions from Cretaceous till Mid-Miocene. Considering the possibly existing buried deposits similar to Çaldağ, Eocene?Oligocene?Miocene?Pliocene sediments will light the way for future laterite exploration studies.