Ara toplu taşım sistemlerinin şehir içi otobüs sistemleri ile entegrasyonu, İzmir örneği

Abstract

Hızlı nüfus artışı ve göç sonucu kentsel alanlar büyüme sınırlarına ulaşmaktadır. Geniş bir alana yayılmış, yapı yoğunluğunun artış gösterdiği bölgelerde oluşan ulaşım ihtiyacı, toplu ulaşım hizmetlerindeki yetersizlikler sonucu ara toplu taşıma sistemleri tarafından karşılanmaktadır. Ayrıca nüfus doygunluğuna ulaşan kentlerde, artan yolculuk talepleri ulaşım sistemleri üzerinde ağır bir yük binmekte, dolayısıyla toplu taşıma sistemlerinin gelişimi ve birbiri ile entegrasyonu önem arz etmektedir. Toplu taşıma ve özel taşıma arasında bir sistem olan ara toplu taşıma sistemleri plansız ve denetimsiz olmasının yanında özellikle düşük yoğunluklu ve topoğrafik olumsuzlukları bulunan bölgelerde toplu taşıma sistemlerini destekleyebilecek niteliktedir. Bu kapsamda ara toplu taşıma sistemlerinin doğasından kaynaklı işletme yararlarının korunarak, otobüs sistemi ile entegreli bir sistemin oluşması için önerilerin oluşturulması amaçlanmıştır. Yapılan çalışmada, ilk olarak ara toplu taşıma sistemlerinin oluşmasını tetikleyen kentsel büyüme, kentsel saçaklanma kavramları incelenmiş ve bu kavramların ulaşım ve ara toplu taşıma sistemleri ile ilişkisi araştırılmıştır. İkinci olarak İzmir kentinin nüfus, ekonomi, şehir planlama çalışmaları ve ulaşım faktörleri ele alınarak büyüme sürecine değinilmiştir. Diğer aşamada toplu ulaşım sistemlerinin dünyadaki, Türkiye?deki ve İzmir?deki gelişimi açıklanmıştır. Daha sonra, ara toplu taşıma sistemlerinin toplu taşıma sistemlerinden farklı olduğu konulardan ve ara toplu taşıma sisteminin ülkelerdeki uygulamalarından bahsedilmiştir. Çalışmanın son aşamasında, İzmir merkez yerleşme alanındaki işletilen toplu taşıma türlerinin ve ara toplu taşıma sistemlerinin analizi yapılmıştır. Otobüs sistemine ve ara toplu taşıma sistemine ait veriler detaylı olarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda otobüs hatlarına ait kar ve zarar durumları analiz edilerek, ara toplu taşıma sistemine tahsis edilecek otobüs hatları belirlenmiş ve ara toplu taşıma sisteminin entegrasyonuna yönelik işletme önerileri geliştirilmiştir. Ayrıca kar, zarar durumu analiz çıktılarının, İzmir kentinde belirlenen saçaklanma alanlarındaki dağılımları incelenmiştir. Böylece otobüs hatlarının en az kar ile çalıştığı ve otobüs sisteminden ara toplu taşıma sistemine en çok hat tahsisinin olduğu bölge tespit edilmiştir. Urban areas reach growth limits as a result of rapid population growth and internal migration. Due to lack of public transit services, transportation needs of the regions that spread over large areas and have a high density trend covered by paratransit systems. In urban metropolitan areas that reach population saturation, the increasing travel demands impose burdens on public transportation systems, therefore integration and optimization of transportation modes have importance. Even though paratransit systems that are midway between conventional transit and private automobile are unplanned and uncontrolled, have a support for public transportation systems especially in low density and sloping areas. So it is aimed that protecting operational benefits from its nature and making suggestions for integrating of bus transit system and paratransit system. In this study, firstly ?urban growth? and ?urban sprawl? terms that affect occurence of paratransit systems are defined and both terms in relation to transportation and paratransit systems are searched. Secondly İzmir growth process are explained by population, economy, urban planning studies and transportation factors. On the other chapter, development of public transportation systems are discussed in case of World, Turkey Country and İzmir City. Then by, differentness between public transport and paratransit systems and paratransit systems practices in some countries are mentioned. In the last chapter, public transportaion modes and paratransit systems that operated in İzmir Central Urbanized Area are analyzed. Bus transit system?s and paratransit system?s datas are evaluated. Profit and loss structures that belong to bus transit lines are analyzed. Just after, public transit lines are determined for allocating paratransit system?s lines and operational suggestions for integrating of paratransit system and bus transit system are improved. Also, distribution of outputs, are obtained from profit and loss analyze, in İzmir City?s fringe areas are searched. Thus, the region are determined that are operated bus lines at least the rate of profit and allocation for paratransit lines number in highest value.