Abstract:
Türkiye'de en önemli endüstriyel alanlardan biri olan Aliağa bölgesinde 40 farklı noktadan dört mevsimde (kış, ilkbahar, yaz ve sonbahar) dış havada polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH'lar) ve klorlu bifenillerin (PCB'ler) örnekleri toplanmıştır. Çalışma alanı içerisinde birçok kirlilik kaynağı barındıran, büyük petrol rafinerisi, petrokimya endüstrisi, elektrikli ark ocakları ile çalışan çelik tesisleri, hurda metal ve cüruf depolama alanları, çelik haddehaneleri, doğal gaz çevrim santrali, demir hurda taşıyan kamyonların ulaşımdaki aktivitesi, kara ve demiryolu trafiği, gemi söküm tesisleri ve ithal hurda demirin geldiği, indirildiği ve depolandığı bir liman bulunmaktadır. PAH?lar ve PCB?ler konsantrasyonlarının yerel ve mevsimsel değişimleri pasif örnekleme yöntemi ile 2009-2010 yıllarında belirlenmiştir. Bölgedeki PAH'lar ve PCB'lerin kaynak dağılımı Positive Matrix Factorization (PMF) yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Hem PAH'lar hem de PCB'ler için üçer farklı faktör tanımlanmıştır. PAH?ların kaynakları kömür ve odun kaynaklı evsel ısınma ve endüstriyel kömür kullanımı, demir-çelik üretimi ve araç eksozlarının emisyonları iken PCB'lerin kaynakları ise gemi söküm faaliyetleri ile birlikte demir çelik tesisleri ve bölgedeki diğer hurda işleyen diğer tesislerin demir-çelik üretimi faaliyetleri, evsel ısınma (kömür ve odun) ve birleşik (ticari PCB karşımları + yanma) bir kaynaktan oluşmaktadır. Ambient air samples of aromatic hydrocarbons (PAHs) and polychlorinated biphenyls (PCBs) were collected during four seasons (winter, spring, summer, and fall) at forty different sites in Aliaga that is one of major industrial areas in Izmir, Turkey including several pollutant sources such as a large petroleum refinery and a petrochemical complex, scrap processing iron?steel plants with electric arc furnaces (EAFs), scrap storage and classification sites, steel rolling mills, a natural gas?fired power plant, a very dense transportation activity of ferrous scrap trucks, heavy road and rail traffic, a ship dismantling area, and busy ports with scrap iron dockyards. Spatial and seasonal variations of PAHs and PCBs were determined by passive sampling in 2009 and 2010. Source apportionments of PAHs and PCBs in the region were determined using Positive Matrix Factorization (PMF) method. Three different factors were identified for both PAHs and PCBs. While sources of PAHs were determined as residential heating and coal usage, iron-steel production, and vehicular exhaust emissions, PCBs sources were determined as iron-steel production (consisting of steel-making and ship dismantling) emissions, residential combustion (coal and wood), and a mixed source (technical PCB mixtures + combustion).
