Şiirde "gibi" edatının işlevi ve ilköğretim II. kademe Türkçe öğretiminde kullanılma boyutu

Abstract

Araştırmamız şiirde gibi edatının işlevi ve gibinin ilköğretim ikinci kademe Türkçe eğitiminde kullanılma boyutu ile ilgilidir. Yaptığımız çalışmada gibinin halk şiirinde, divan şiirinde, çağdaş şiirde ve ilköğretimin ikinci kademesinde okutulan Türkçe ders kitaplarında yer alan şiirlerde, ne görev yaptığı incelenmiştir. Bunun için Necati ile Nedim'in gazelleri, Karacaoğlan, Erzurumlu Emrah, Turgut Uyar ve Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın şiirleri ele alınmıştır. Bu altı şairin şiirlerinde, gibi hususunda ortak kullanımlar tespit edildiği gibi farklı kullanımlar da ortaya konmuştur. Çalışmamızın başında, yaptığımız değerlendirmelerin dayandığı temeller ortaya konmuş, edatlar ve gibi hakkında bilgi verilmiş, şiirlerin incelemesine geçilmeden önce şairlerin hayatlarına değinilmiş ve edebiyat anlayışları açıklanmıştır. Şiirlerin incelenmesinde ilk önce gibi edatının geçtiği yerler tespit edilmiş, "gibi" nin anlatıma olan katkısı incelenmiş, gibinin benzetme öğesi olma özelliği üzerine durulmuştur. Daha sonra bu benzetmelerde gibiye bağlanan sözcüklerin somut/ soyut/ cins/ özel olma durumları incelenerek, gibinin şiirdeki işlevi ortaya konmuştur. İlköğretimin ikinci kademesinde okutulmuş olan Türkçe ders kitaplarındaki şiirler için de aynı inceleme yapılarak "çocuk, şiir, benzetme, gibi" arasındaki bağ ortaya konmuş, çocuğun bilişsel gelişim süreci dikkate alınarak okutulan şiirlerdeki benzetmelerin somut/ soyut algılayışlarına uygun olup olmadıkları ortaya konmuştur. Çalışmamızda ulaştığımız sonuçlar, tüm bu bilgi ve değerlendirmeler sonucu elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: gibi edatı, şiir, işlev, çocuk, somut, soyut, özel, cins Our research is related to the function of the preposition "like" in poetry and the dimensions of the use of "such as" in the Turkish second phase of primary education. The function of "like" in folk poetry, Divan poetry, contemporary poetry, and in poems taught in Turkish course books of the second phase of primary education have been analyzed in our study. For this purpose, the lyric poems of Necati and Nedim, and poems of Karacaoğlan, Erzurumlu Emrah, Turgut Uyar and Fazıl Hüsnü Dağlarca have been discussed. Common ways of usage as well as the differences in usage have been determined with respect to "like" in the poems of these six poets. In the beginning of our study, the bases of our evaluations were defined; information was provided on the prepositions and "like"; lives of poets were mentioned and their conceptions about literature were represented prior to examining the poems. During the analyses on poems, firstly the locations where the preposition "like" are used were determined; the contribution of "like" in expressions was examined; and the feature of "like" being an element of simile was emphasized. Then the states of words, which are connected to "like" in such similes, being concrete / abstract / common / proper were analyzed and the function of "like" in poetry was defined. The same analyses was performed on the poems taught in Turkish course books in the second phase of primary education; the connection between "child, poem, simile, like" was stated; and it was determined as to whether the similes in these poems were suitable for the concrete/ abstract perception of children in consideration of their cognitive development process. The results of our study have been obtained in conclusion to all these information and evaluations. Key words: preposition "like", poem, function, child, concrete, abstract, proper, common.