İlköğretim matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarının yapısalcı yaklaşım açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada, ilköğretim 4. Sınıf matematik ders kitabı ve öğrenci çalışma kitaplarının yapısalcı öğrenme anlayışına uygunluk düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2007-2008 eğitim-öğretim yılında ilköğretim 4. sınıflarda kullanılması için Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Tarafından onaylanan altı yayınevine ait matematik ders ve öğrenci çalışma kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini, altı yayınevi içerisinden random yoluyla belirlenen üç yayınevine ait matematik ders ve öğrenci çalışma kitapları oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle literatürden yararlanılarak yapısalcı öğrenme anlayışına uygun matematik ders ve öğrenci çalışma kitabında bulunması gereken özellikler belirlenmiş ve "yapısalcı anlayışa göre matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarını değerlendirme ölçeği" geliştirilmiştir. Geliştirilen bu ölçek doğrultusunda, ilköğretim 4. Sınıf matematik dersinde kullanılan ders ve öğrenci çalışma kitapları doküman incelemesi yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda; incelenen üç ders ve öğrenci çalışma kitabının yapılandırmacı öğrenme anlayışına uygunluk düzeyi, genel anlamda yetersiz bulunmuştur. Araştırmada ulaşılan sonuçlardan bazıları aşağıda özetlenmiştir: Ders kitaplarındaki içeriğin (hazırlık çalışmaları, örnekler, alıştırmalar, konu sunumu, sorular, problemler, etkinlikler) genel olarak öğrencilerin günlük yaşantısıyla bağlantılı olduğu ancak, öğrencilerin matematiksel düşüncelerini ifade etme becerilerini geliştirme ve yapısalcı anlayışa uygun farklı öğretim stratejilerini kullanma konusunda yetersiz kaldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, etkinliklerin, öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirici, öğrencide var olan bilgileri harekete geçirerek yeni bilgileri kendilerinin oluşturmasını sağlayıcı, nitelikte olmadığı görülmüştür. Ders kitaplarındaki görsel materyallerin, öğrencilerin etkinlikleri yaparken kullanabilecekleri verileri sağlayıcı nitelikte olmadığı görülmüştür. Ayrıca, öğrencilerin zihinde imaj oluşturmalarını sağlayacak ve hayal güçlerini geliştirmelerine yardımcı olacak görsel materyallere yer verilmediği tespit edilmiştir. Ders kitaplarındaki ölçme araçlarının, öğrencilerin daha iyi öğrenebilmesi için neler yapılması gerektiğini fark ettirecek ve onlara geribildirim sağlayacak ve öğrenciler arası sosyal iletişim gerektirecek nitelikte olmadığı görülmüştür. Ayrıca, kitaplardaki ölçme araçlarının öğrencilerin tablo, grafik, diyagram vb. kullanımını gerektirecek soru, problem ve etkinlikleri içermediği de tespit edilmiştir. Öğrenci çalışma kitaplarında, öğrencilerin yaratıcılıklarını kullanabilecekleri oyunlar, bulmacalar ve eğlendirici etkinliklere yer verildiği ancak sayıca yetersiz olduğu tespit edilmiştir. ÖÇK'lerde öğrencilerin düşüncelerini, çözümlerini paylaşabilmelerine olanak sağlayacak ve sosyal etkileşim gerektirecek grup etkinliklerine ve rutin olmayan problemlere yer verilmediği görülmüştür. Araştırmanın sonuçları doğrultusunda, şu önerilerde bulunulmuştur: Matematik ders ve öğrenci çalışma kitaplarının hazırlanması sürecinde, "yapısalcı öğrenme anlayışı" konusunda uzman olan kişilerle çalışılmalıdır. Talim Terbiye Kurulu, kitapları incelerken yapısalcı öğrenme anlayışını temel alan kriterlerden yararlanmalıdır. In the conducted research, Primary 4th grade mathematics textbook and workbook has been surveyed for the purpose of evaluating the constructivist approach level. The universe of the research is formed by textbooks and workbooks published since educational year of 2007 - 2008 from six different publishers that are accredited from "Board of Education" of "Ministry of National Education". Three different publishers are selected from six different publishers by random method in order to specify one textbook and one workbook from each publisher. Qualitative method is used throughout the research. Formerly the characteristics of mathematics lesson, textbook and workbook is evaluated by using literature review and latterly assessment scale is formed to examine mathematics textbook and workbook concerning constructivist approach. In the research process, Primary 4th grade mathematics textbooks and workbooks were examined by using assessment scale. The investigation has shown that all of three text books and workbooks level of conformity regarding constructivist learning approach is inadequate in general. Obtained results are summarized below: The content of text books (preliminary studies, examples, exercises, subject presentations, questions, activities) has ordinarily shown that there is a relation between presentations of subjects and student daily life, however, two aspects are specified as insufficient, one of that is student gaining's including developing of abilities to express mathematical thoughts and the other one is to obtain ability for the usage of different learning strategies suitable for constructivist approach. Addition of these, deficiencies also examined which are associated with activities appointed to students regarding improving of high level of thinking skills and constructing of new individual knowledge by activation of existing knowledge. Data that can be obtained from visual materials of text books insufficient in order to perform activities by students. In addition, visual materials for bringing images to student mind and improving imagination is not considered. It is evaluated that the assessment scales formed in textbooks are not capable for students to acknowledge the requirements to better learning, providing feedback and the needs to involve in social communication. Additionally, questions, problems and activities are not included in assessment scales which necessitates using tables, graphics and diagrams Plays, puzzles and entertaining activities are included in workbooks, however, it is determined that the amount of these are insufficient. Regarding of facilities for students to share thoughts, fostering group activities and irregular problems are not comprised in work books. Following recommendations are attained from this research: In the process of preparing mathematics textbook and workbook, studies must be carried out with specialists working on constructivist approach. When surveying textbooks and workbooks, commission from Board of Education of Ministry of National Education must consider constructivist approach criteria's.