"Müzakere (problem çözme) ve arabuluculuk" eğitim programının ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin çatışma çözüm becerileri, atılganlık becerileri ile saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, 9. sınıf öğrencilerine kişiler arası ilişkilerde yaşadıkları çatışmaları yapıcı ve barışçıl yöntemlerle çözmelerini sağlayacak becerilerin kazandırılması amacıyla hazırlanan "Müzakere (Problem Çözme) ve Arabuluculuk Eğitim" programının, öğrencilerin çatışma çözme becerileri, atılganlık becerileri ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Araştırmada "Öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen" kullanılmasından dolayı evren-örneklem yerine çalışma grubu ile işlem yürütülmüştür. Çalışmanın gerçekleştirilebilmesi için, İzmir ilinde, genellikle şiddetin sıkça yaşandığı alt sosyo ekonomik çevrelerde bulunan iki farklı lisenin 9. sınıfında öğrenim gören 482 öğrenci çalışma grubu olarak seçilmiştir. Araştırmada veri toplamak amacıyla öğrencilerin, çatışma çözme eğilimlerini ölçmek için Akbalık (2001) tarafından geliştirilen "Çatışma Çözme Eğilimi Ölçeği", saldırganlık düzeylerini ölçmek için Can (2002) tarafından geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılan "Saldırganlık Ölçeği" ve atılganlık düzeylerini ölçmek için ise Rathus (1973) tarafından Amerika da geliştirilen "Rathus Atılganlık Envanteri" kullanılmıştır. Deney grubuna haftada 2 saat olmak üzere 18 etkinlikten oluşan "Müzakere (problem çözme) ve Arabuluculuk" eğitim programı 17 hafta süre ile uygulanmıştır. Bu süre içerisinde kontrol grubuna her hangi bir işlem yapılmamıştır. Deney grubuna uygulanan eğitim sonunda deney ve kontrol grubuna "Çatışma Çözme Eğilimi Ölçeği", "Atılganlık Ölçeği" ve "Saldırganlık Ölçeği" ikinci kez uygulanmıştır. Kullanılan ölçeklerden elde edilen verilerin analizi SPSS 11 for Windows Paket Programı kullanılarak yapılmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde ilişkisiz gruplar için t-testi analizi ve kovaryans analizi (ANCOVA) uygulanmıştır. Ayrıca deneysel işlemin etkisini test etmek amacıyla deney ve kontrol grubunun fark (kazanç) puanları hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen sonuçlar doğrultusunda hazırlanan "Müzakere (Problem Çözme) ve Arabuluculuk Eğitimi" programı, genel olarak öğrencilerin anlamaya çalışma ve sosyal uyum becerilerinin gelişmesinde olumlu bir etki yaratmıştır. Programın kız ve erkek öğrenciler üzerindeki etkisi ayrı ayrı incelendiğinde ise kız öğrencilerin yaşadıkları çalışmalarda erkeklere oranla daha fazla yapıcı ve barışçıl yöntemleri kullanmalarını sağladığı saptanmıştır. "Müzakere (Problem Çözme) ve Arabuluculuk Eğitimi" programının öğrencilerin saldırganlık düzeylerine etkisi incelendiğinde öğrencilerin saldırgan davranışlarının azaltılmasında etkili olmadığı görülmüştür. Son olarak uygulanan eğitim programının öğrencilerin atılganlık düzeylerine etkisine bakıldığında, eğitimi alan öğrencilerin almayanlara göre daha atılgan davranışlar sergilediği, programın özellikle kız öğrencilerin atılganlık becerilerinin artmasına olumlu yönde bir etkisinin olduğu saptanmıştır. Aim of this research is to help 9 th classes gain the skills of solving conflict when they are face to face in their interpersonal relations in a peaceful an friendly way. Also, in the direction of this aim, the effect of "Negotiation (problem solving) and Mediation" education programme on students conflict resolution skill, an assertivenes skill and aggressiveness level have been researched. In this study, because of the using of pretest and posttest with control group design half experimental design, instead of using, world model working group was used. In order to this research 482 students have been chosen who educate in two different 9 th classes of lower social group areas, where aggressiveness is mostly seen, in İzmir. In order to get data conserning to this study in the direction of scaling the tendency of the students on skills, "The Tendency of Conflict Resolution Scale" which is developed by Akbalık (2001) also,in order to scale the level of their aggressiveness "The Aggressiveness Scale" which is developed by Can (2002) and also "Rathus Assertiveness Inventory" which is developed by Rathus in America especially to scale their assertiveness level. "Negotiation (problem solving) and Mediation" education programme has been done on the experiment group in 17 week period consists of 18 activities for two hours in a week. During this period, nothing has been done to control group. At the and of the activity which was done to experiement group "The Tendency of Conflict Solution Scale", "The Aggressiveness Scale" and "Rathus Assertiveness Inventory" has been done fort he second time. Statistical analyses of data that are gathered from the research scale, are done by using SPSS 11 for Windows Packet Programme. In this statistical analyses of data T-test and ANCOVA have been used for unrelated groups. Next, in order to test the effect of the experimental function, the benefit points of control groups have been calculated In the direction of data gathered from this research "Negotiation (problem solving) and Mediation" education programme has been prepared and this programme has positive effect on understanding and developind the social adaptation of students. When the programme is evaluated according to gender variety, it's seen that in conflicts, female students use friendly and peaceful methods more than male students. And it is seen that "Negotiation (problem solving) and Mediation" education programme is not effective on reducing of students aggressiveness tendencies. Finally, it's clear that this programme has more positive effects on the students who had this education programme and also it is clear that those who had their education programme show more assertiveness behaviours, especially for female students.