Yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan çocukların ebeveynlerinin yaşadığı yas tepkilerinin, evlilik uyumlarının ve sosyal destek algılarının incelenmesi

Abstract

Ailede farklı /engelli bir çocuğun olmasıyla beraber aile üyelerinin bu duruma adapte olabilmek için birçok aşamadan geçtikleri; inkar, şok, kaygı, kızgınlık, korku gibi duyguları yaşadıkları, sıklıkla kendilerini çocuklarının durumundan sorumlu tuttukları ve çoğu anne babanın suçluluk duyguları ifade ettikleri birçok araştırmada belirtilmektedir. Ailelerin tanıyı aldıktan sonra duygusal durumlarını ve süreci anlamak için yas ve kayıp süreçlerinin nasıl işlediğine bakmak önemlidir. Ailelerin yaşadıkları bu sürece paralel olarak anne ve babanın evlilik uyumlarında farklılaşma olduğu bazı araştırmalarda evlilik uyumunun düşük boşanma oranının yüksek olduğu görülmektedir. Buna karşılık olarak ise bazı araştırmacılar aile farklı/engelli bir bireyin bulunmasının evlilik uyumunu etkilemediğini savunmaktadırlar. Ailelerin yaşadıkları tüm bu süreç içerisinde yaşadıkları ile nasıl başa çıktıklarını belirleyen mekanizmaların arasında da sosyal destek önem kazanmaktadır. Farklı/engelli bir çocuğun varlığına başarılı bir şekilde uyum yapmayı sağlayan etmelerden biri olan sosyal desteğin ailelerin sorunlarla başa çıkmalarını da kolaylaştıracak bir işlevi bulunmaktadır. Gerçekleştirilen araştırmada yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan çocukların ebeveynlerinin bu tanıdan dolayı yaşadıkları yas sürecini, evlilik uyumlarını ve algıladıkları sosyal desteği etkileyen faktörleri incelemek ve yas süreci ile evlilik uyumu ve sosyal destek ilişkisini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla araştırmada yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan çocukların ebeveynlerine Hogan Yas Tepkileri Tarama Listesi, Çiftler Uyum Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği ve ailelere ilişkin demografik bilgiler için Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmada, iki veya daha fazla değişken arasındaki birlikte değişimin varlığını ve/veya derecesini belirlemeyi amaçlayan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni İzmir ili sınırları dahilinde yaşayan yaygın gelişimsel bozukluk tanısı alan çocukların ebeveynlerden oluşmaktadır. Araştırma grubunu İzmir ilindeki üniversite ve devlet hastaneleri çocuk psikiyatrisi kliniklerinde DSM-IV-TR tanı ölçütlerine göre yaygın gelişimsel bozukluk tanısını almış 3-18 yaş aralığında çocuğa sahip gönüllü 103 anne-baba oluşturmaktadır. Yapılan değerlendirmeler sonucunda yas, evlilik uyumu ve algılanan sosyal desteğin çeşitli demografik değişkenler açısından farklılaştığı bulunmuştur. YGB tanılı çocukların ebeveynlerindeki yasın olumsuz yanını yordayan değişkenlerin cinsiyet, eğitim, evlilik süresi, özel insandan kategorisinden algılanan sosyal destek, arkadaş kategorisinden algılanan sosyal destek ve çift bağlılığı olduğu görülmüştür. Yasın olumlu yanını yordayan değişkenlerin ise cinsiyet, eğitim, tanıdan sonra geçen süre ve çift uyumu olduğu görülmüştür. In many researches, its been indicated that the most of the parents have the feeling of guilt and responsible about the child born with a handicap or chronical disease. And it is also been indicated they often go through such as processes; deny, anxiety, anger, fear to adapt this this situation. It is important to examine and understand how the parents live that processes after the diagnosis of the child. Although some researchers dont agree, it is been indicated as these parents have lower marital adjustment and the higher percentage of divorcements. During these process coping strategies of these parents becomes more important and social support is the most common strategy for these families to adapt the situation. The aim of this study is to examine the factors effecting grief, marital adjustment and social support and relationship between grief, marital adjustment and social support of the parents of children with pervasive development disorder. Hogan Grief Reaction Checklist, Multidimensional Scale of Perceived Social Support, Dyadic Adjustment Scale and Personal Information Form which was developded by the researcher were used for this purpose. The sample of the study consists of 103 parents of the children between 3 and 18 years old with PDD. These children were diagnosed at Ege and Dokuz Eylul University Hospital. The results showed that the grief, marital adjustment and social support differentiated among the demographic variables . The variables that predict the grief of the parents of the children with PDD in a negative way are sexuality, education, duration of marriage, social support of significant other, social support of friends and dyadic cohension. The variables that predict the grief in positive way are sexuality, education, duration after diagnosis and dyadic satisfaction.