6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında mecazlı söyleyişler

Abstract

Düşünce, sözü meydana getiren ilk eylemdir. Zihinde tasarlanan kavram ve fikirler, dil yoluyla dışa vurulur. Bu noktada sözün en doğru ve güzel söyleniş biçimini oluşturan belagat kavramı, devreye girer. Belagat; tasarlanan düşüncenin, estetik bir biçimde söze aktarılmasında önemli bir rol oynar. Kısaca belagat ?ne söylendiği?nden çok, değişik söz sanatları ve anlatım kalıplarıyla ?nasıl söylendiği? üzerinde duran bir edebi alandır.Belagatin sıkça yararlandığı söz sanatlarından biri olan mecaz; edebiyatta bir sözcüğü, bilinen anlamının dışında kullanmak demektir. Söze anlam değeri ve derinliği kazandırmada mecazdan yararlanılır. Bu şekilde belagatin imkanlarından da yararlanarak söze; canlılık ve güzellik de katılmış olur. Mecaz kullanım, sözcüklerin temel anlamlarına karşı yeni bir anlam çağrıştırır. Gerçek ve mecaz olmak üzere iki anlamı karşılayan anlatımlarda, gerçeğin algılanması; mecaz tarafından engellenir. Türk dili bu kullanım biçimiyle anlam ve anlatım zenginliği geniş olan bir dildir. Türkçeye özgü bu anlam ve anlatım zenginliği, yaşamın içinde öğrenilebildiği gibi, ilköğretim düzeyinde Türkçe dersleri bağlamında, ders materyali olan Türkçe ders kitaplarındaki metinlerden yola çıkılarak; tüm kural ve kullanım biçimleriyle sınıf ortamında da öğretilmektedir. Bu çalışmada, metinlerden hareketle ilköğretim 6, 7, 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde dil zenginliğini kazandırma noktasında yer alan mecazlı anlatımların kullanım sıklığı belirlenip kategorize edilerek değerlendirilecektir Thought is the first action that creates the word. Concepts and ideas that are adesigned in mind are expressed through language. At this point, the concept of rhetoric, which forms the best and most accurate phraseology of the word, becomes prominent. Rhetoric plays an important role in turning the designed thought into a word in an esthetical way. In short, rhetoric is a literary area that puts the emphasis on ?how things are expressed? with different figures of speech and phrases rather than ?what is expressed?. Being one of the figures of speech that is frequently used by rhetoric, metaphor signifies using a word outside of its known meaning in the literature. Metaphor is used in adding value and depth of meaning to the word. By this way, the word is embellished with lustiness and beauty by using the facilities of rhetoric. Use of metaphor evokes a new meaning against the basic meanings of words. The perception of truth is interrupted by metaphor in expressions, which meet two meanings as real meaning and figurative meaning. Turkish language has an extensive meaning and expression richness with this style of use. This meaning and expression richness that is peculiar to Turkey could be learned not only in life, but also in the classroom with all styles of rules and usages based on texts in the Turkish school books that are the lesson materials, within the context of primary school Turkish lessons. This study will determine, categorize and evaluate the usage frequency of figurative expressions, which are involved in texts of primary school Turkish school books of 6th, 7th and 8th graders at the point of gaining lingual richness based on texts