RİSÂLE Fİ'S-SİYÂSE'NİN TAHKİKİ

Abstract

Risale fi's-siyase, Beyrut'ta bulunan Sarkiyye Kütüphanesi ile Vatikan Kütüphanesi'nde bulunan iki yazmaya dayanarak Luvis Seyhû tarafından 1901 yılında Mesrik Dergisinde yayımlamıstır. Risalemizin tahkikini yapan arastırmacılardan biri olan Abdülaziz es- Sirvan, dikkatsizce davranarak yanlıs bir iddiada bulunmustur. 1901 yılında Seyhû'nun yaptıgı ikinci tahkik ile kendisinin 1991 yılında yayınladıgı tahkik arasındaki zaman farkına ve bu süre boyunca yeni bir nüshanın bulunmamıs olduguna dayanarak arastırmacı, hem <slam hem de Batı dünyasındaki eski eserler koleksiyonlarında veya kütüphanelerinde Risale fi's-siyase'nin üçüncü bir yazma nüshanın bulunmadıgını ileri sürmüstür. Bu makale, söz konusu iddianın iki ayrı gerekçeden dolayı geçersiz oldugunu göstermeyi amaçlamaktadır. <lk gerekçe, Risale fi's-siyase'nin <bn Miskeveyh tarafından derlenen el- Hikmetü'l-halide baslıklı eserinin içinde bulunmasıdır. el-Hikmetü'l-halide'nin risalemizle ilgili olan kısmının tahkikinde Abdurrahman Bedevi <stanbul, Paris ve Mısır'da bulunan birer yazmayı kullanmıs ve böylece Risale fi's-siyase'nin üç yeni yazma nüshasını daha <slam kültür mirasına kazandırmıstır. <kinci gerekçe ise risalemizin bir yazma nüshasının Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Ahmed III bölümünde 3185 kayıt numarasıyla bulunmasıdır. Böylece, el-Hikmetü'l-halide tahkikinde kullanılan üç, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yazma olarak bekleyen bir olmak üzere Risale fi's-siyase'nin dört tane daha nüshası bulunmakta ve böylece risalemizin yazma nüshalarının sayısı Seyhû'nun kullandıgı Beyrut ve Vatikan nüshalarıyla birlikte ”“bugüne dek bilinen olmak üzere- altıya ulasmaktadır. Modern dönemlerde Risale fi's-siyase'nin tahkikleri, birbiriyle irtibatı bulunmayan iki ayrı kanaldan gerçeklestirilmistir. Bunlardan ilki Vatikan ve Beyrut nüshalarına dayanarak Seyhû ve onun tahkikine baglı kalarak Fuad Abdülmünim Ahmed, Abdülaziz es-Sirvan ve Ali Muhammed <sbir'in gerçeklestirdigi tahkik kanalıdır. Digeri ise el-Hikmetü'lhalide'nin <stanbul, Paris ve Mısır kütüphanelerindeki yazmalara dayanarak Bedevi'nin yaptıgı tahkik kanalıdır. Bu makale içinde sunulan Risale fi's-siyase'nin yeni tahkikin iki Risalah fi as-Siyasah was published in Mashriq magazine by Louis Cheikho in 1901, based on two manuscripts; one belongs to the al-Sharqiya Library in Beirut, and the other to the Vatican Library. Abdul Aziz al-Sirwan, one of the researchers studying the Risalah, carelessly made an inaccurate assumption: Based on the time lag between the second study made by Cheikho in 1901 and the one he published in 1991, and on the fact that there had not been found a new copy during that time lag, he claimed that there did not exist a third manuscript copy of Risalah fi as-Siyasah in any of the antique book collections and libraries in both Eastern and Western worlds. This article aims to show that the mentioned claim is invalid on account of two reasons. Firstly, Risalah fi as-Siyasah takes part in the work al-Hikma al-Halida compiled by Ibn Miskawayh. In the study of the specific part of al-Hikma al-Halida which is related to the Risalah in question, Abdurrahman Badawi made use of three manuscripts present in Istanbul, Paris and Egypt, thus contributing to the Islamic cultural heritage with three more new manuscript copies of Risalah fi as-Siyasah. Secondly, there is another manuscript copy of the Risalah in the Topkapi Palace Museum Library, Collection Ahmed III, with register no. 3185. Therefore, there are four more copies of Risalah fi as- Siyasah, three of which were used in the study of al-Hikma al-Halida, and one of which is present in the Topkapi Palace Museum Library. Thus, together with the Vatican and Beirut copies, the number of the manuscript copies of the Risalah reaches up to six, as it is known so far. In modern times the studies of Risalah fi as-Siyasah have been carried out through two channels unrelated to each other. The first one, based on the Vatican and Beirut copies, is that of Cheikho, and of Fu'ad `Abd al-Mun`im Ahmad, Abdul Aziz al-Sirwan and Ali Muhammad Isbir, who followed Cheikho's study. The other, based on the manuscripts of al-Hikma al-Halida present in the libraries in Istanbul, Paris and Egypt, is that of