İzmir İli Büyükşehir Merkez İlçelerinde 3-6 yaş arası çocuklarda obezite sıklığı ve risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

GİRİŞ VE AMAÇ: Vücutta sağlık için risk oluşturan anormal ve aşırı yağ birikimi olan aşırı kiloluluk ve obezite; 21. yüzyılın çocukluk çağında görülen en ciddi halk sağlığı sorunlarından biridir. Ergenlik öncesi aşırı kilolu olan çocukların % 40?ının ergenlik döneminde de kilo almaya devam ettiği ve bunların da % 75-85?inin obez yetişkinler haline geldikleri bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, İzmir İli Büyükşehir Merkez İlçelerinde üç-altı yaş çocuklardaki obezite sıklığını hesaplanmak ve obezite ile ilişkili risk faktörlerini araştırıp, ortaya koymaktır. YÖNTEM: Araştırma kesitsel tiptedir. Araştırmanın evreni İzmir Büyükşehir Belediyesi?ne bağlı merkez ilçelerden Balçova, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Konak ve Narlıdere?de yaşayan üç-altı yaş arasındaki 130,714 çocuktur. Çalışmada toplam 413 hastaya ulaşılmıştır. Çalışmada, obezite ile ilşkili olabilcek kronik hastalık ve/veya ilaç kullanımı nedeniyle sekiz çocuk çalışma dışında bırakıldığından toplam 405 çocuğun verileri kullanıldı. Araştırmanın bağımlı değişkeni obezite varlığı, bağımsız değişkenleri ise sosyodemografik özellikler, doğum öncesi dönem ve büyümeye ait özellikler, beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite alışkanlıkları, televizyon izleme, bilgisayar kullanımı, kreş ya da okula gitme durumu ve aile bireylerinin kilo durumu olarak belirlenmiştir. Çalışmaya katılan çocukların ailelerine anket uygulanıp, çocukların kilo ve boyları ölçülerek beden kitle indeksleri hesaplanmıştır. İstatistiksel çözümlemede ki-kare analizi ve lojistik regresyon kullanılmıştır. Aşırı kiloluluk ve obeziteye etkili faktörler için olasılıklar oranı hesaplanmıştır. BULGULAR: Ortalama yaşları 56,7±9,3 ay olan 405 çocukta, aşırı kiloluluk sıklığı %10,4 ve obezite sıklığı %13,1 saptanmıştır. Cinsiyet ile aşırı kiloluluk ve obezite arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p=0,850). Aşırı kiloluluk ve obezite ile çocuğun doğum ağırlığı (p=0,045), bir yaşındaki kilosu (p=0,000), öğünlerinin düzenli olması (p=0,019), anaokulu/ilkokula gidiyor olması (p=0,016), babasının aşırı kilolu ya da obez olması (p=0,000) ve ailenin sağlık güvencesinin olmaması (p=0,031) arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Bu faktörler lojistik regresyon ile tekrar analiz edildiğinde anlamlı ilişkili değişkenlerin; çocuğun bir yaşındaki kilosu (OO=1,390 % 95 GA=1,139-1,698 p=001), anaokulu/ilkokula gidiyor olması (OO=3,585 % 95 GA=1,445-8,894 p=0,006), kardeşinin olmaması (OO=0,562 % 95 GA=0,350-0,903 p=0,017) ve ailenin sağlık güvencesinin olmaması (OO=4,423 % 95 GA=1,010-19,364 p=0,048) olduğu saptanmıştır. SONUÇ VE ÖNERİLER: İzmir İli Büyükşehir Merkez İlçelerinde üç-altı yaş çocuklardaki aşırı kiloluluk ve obezite sıklığının araştırıldığı bu çalışma sonuçlarına göre; aşırı kiloluluk ve obezitenin gelişmiş ülkelere benzer oranda yüksek olduğu, bir yaşındaki kilonun, anaokulu/ilkokula gidiyor olmanın, kardeş sayısının az olmasının ve ailenin sağlık güvencesinin olmamasının aşırı kiloluluk ve obeziteyi artırdığı saptanmıştır. Bu çalışmanın sonuçları, anne-babalara, çocuklara ve çocukların bakımı ile eğitimlerini sağlayan kurumlara sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda eğitim verilmesinin gerektiğini düşündürmektedir SUMMARY INTRODUCTION: Overweight and obesity, defined as abnormal or excessive fat accumulation that presents a risk to health, create one of the most serious public health challenges of the 21st century. 40 % of children, defined as overweight, continue gaining weight during adolescence and 77-85 % of them become obese adults. The aim of this study is evaluating the obesity prevalence and risk factors in three-six years old children living in central districts of the metropolitan, İzmir. MATERIAL AND METHOD: 130,714 children living in the central districts of our city (Balçova, Bornova, Buca, Çiğli, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Konak and Narlıdere) were included in this cross-sectional study. A total of 413 children were reached. Eight of them were excluded because of chronic diseases and/or medication related with obesity, thus data from 405 children were assessed. The dependant variable was presence of overweight and obesity, where as independent ones were sociodemographic status, perinatal and growth factors, dietary behaviors, screen time, attendance to a daycare or school and familial overweight and obesity. A questionnaire was completed with families. Weight and lenght of the children were measured, then BMI values were calculated. Statistical analyses were performed using chi-square test and logistic regression model. OR were calculated for factors that cause risk for overweight and obesity. RESULTS: In our study group, whose mean age was 56,7±9,3 months, prevalence of overweight and obesity were % 10,4 and % 13,1, respectively. Gender was not significantly related with overweight and obesity (p=0,850). Birth weight (p=0,045), weight at one year of age (p=0,000), regular meal consumption (p=0,019), attendance to a school (p=0,016), paternal BMI values (p=0,000) and absence of familial health insurance (p=0,031) were significantly related with childhood overweight and obesity. When logistic regression model was performed, weight at one year of age (OO=1,390 % 95 GA=1,139-1,698 p=001), attendance to a school (OO=3,585 % 95 GA=1,445-8,894 p=0,006), absence of siblings (OO=0,562 % 95 GA=0,350-0,903 p=0,017) and absence of familial health insurance (OO=4,423 % 95 GA=1,010-19,364 p=0,048) were documented as risk factors. CONCLUSION AND RECOMMENDATIONS: Prevalence of overweight and obesity in our study group showed similarity with values obtained in developed countries. Weight at one year of age, attendance to a school, having no siblings and absence of familial health insurance were demonstrated as risk factors. We conclude that educational programs about healthy and balanced nutrition are necessary for parents, children and staff working at daycare centers and schools