Türkiye'de toplumsal değişimin çalışma ilişkileri üzerindeki etkileri

Abstract

Türkiye'de "çalışma ilişkileri" 1838'de İngiltere ile yapılan Ticaret Anlaşması sonucunda ülkeye giren Batı sermayesi nedeniyle doğmaya başlamış, ancak ülkede sanayileşme oluşturacak bir kapital birikimi gerçekleşmediği için bu dönemde (Osmanlı İmparatorluğu döneminde) bir toplumsal değişim meydana gelmemiştir diyebiliriz. 1923'te Cumhuriyet'in ilanından sonra uygulanan ekonomi politikaları özel teşebbüsü yaratmaya ve güçlendirmeye yönelik olmuş, kapital birikimi amaçlanmış, ancak bu doğrultuda başarı sağlanamamıştır. 1930'lu yıllarda uygulanan "devletçilik" politikasıyla devlet ekonomiye öncülük etmiş, işletmeler kurmuş, kapital birikimi sağlanmış ve bu bağlamda bir işçi kitlesi oluşmaya başlamıştır. Yani Türkiye'de "toplumsal değişme"nin bu dönemde başladığını kabul edebiliriz. 1946'dan sonraki "Çok Partili Dönem"de özel sektör de güçlenmiş, ancak kamu iktisadi teşebbüsleri ekonomideki ağırlığını korumayı sürdürmüştür. Bu dönemde tarımın makineleşmesiyle köyden kente göç başlamış, kentlerde büyük bir emek arzı oluşmuştur. Yani bu dönemde "toplumsal değişim" hız kazanmıştır. Bu çerçevede çalışma ilişkileri gelişmiş, özellikle sendikalaşma yaygınlaşmıştır. 1960'dan sonraki dönem "toplumsal değişim"in artarak sürdüğü gene ekonomide devlet yatırımları ile özel sektör yatırımlarının birlikte yer aldığı dönemdir. Çalışma ilişkilerinde 1961 Anayasası'nın getirdiği özgürlük ortamıyla ve 274 Sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunuyla çok mesafe alınmıştır. 1970'li yıllarda ekonominin bozulmasıyla ve gelişen siyasi olaylar sonucu özgürlüklerin kısıtlanmasıyla "çalışma ilişkileri" bir ara zayıflamış, 1980'deki 12 Eylül Askeri Müdahalesi ile ülke askeri yönetime teslim olmuştur. Bu tarihten sonra uygulanan neo-liberal ekonomi politikalarıyla "çalışma ilişkilerinde" kırılma yaşanmış, sosyo-ekonomik değişimler geriye doğru işlemiş, bu bağlamda işsizlik artmış, özelleştirmeler, işgücü piyasasının kuralsızlaşması gibi küreselleşmeye has uygulamalarla sendikalı işçi sayısında önemli düşüşler kaydedilmiştir. Günümüze kadar gerçekleşen bu olumsuz değişiklikler halen çalışma ilişkilerindeki ağırlığını korumaya devam etmektedir. Anahtar Kelimeler: Toplumsal Değişim, Çalışma İlişkileri, Türkiye, Etkiler, Politika Labor relations in Turkey began in 1838 Trade Agreement with United Kingdom. By means of this Agreement West capital entered Ottoman Emprie. However, there is no capital accumulation on the country which creates industrialization we can say that social change was not realized in this period. In 1923 after establishment of Republic, applied economy policy by which had been wanted to create undertaker, had not been successful. In 1930 years, by means of applied "Etatism" policy, state guided economy, established enterprises, capital was accumulated. In this frame work labor mass began to be formed. So,we can assume that social change began in this period. In "Multiparty Period", which began in 1946, private enterprises grown as well, at the same time state enterprises kept on importance in the economy. After 1950, by agriculture became mechanized, emigration began from rural areas to the cities and in the cities labor supply was formed. In this case, we can say that social change gained acceleration in this period. In this frame, "labor relations" developed, especially trade unionism became widespread. In the period after 1960, social change went on growing and state enterprises and private enterprises located in the economy. Labor relations developed by means of 1961 Constitution which brought on freedoms and "274 Numbered Trade Unionism Act" and "275 Numbered Collective Bargaining and Strike and Lockout Act". In 1970 years for a short period (1971-1973), "labor relations" were weakened due to destroyed economy and due to restricted freedoms which were created at result of applied policy. On Septemper 12 th. 1980, military ruling came into force. After 1980 Military Coup, by means of applied neoliberal economy policy breaking-point was created in "labor relations", socioeconomic improvements were turned back. In this frame, unemployment increased, by means of privatization, deregulation of labor market which belong to globalization, number of trade union member was decreased remarkable. These negative changes which have been realized until today, still are keeping importance in "labor relations" Key Words: Social Change, Labor Relations, In Turkey, The Effects, Policy