Necmeddin Kübra ve Kübrevilik

Abstract

Necmeddin Kübra (540/1145-618/1221), hicri altıncı asrın ikinci yarısı ile yedinci yüzyılın başlarında Harezmşahlar Devleti (1097-1231)'nin hakim olduğu Harezm bölgesinde irşad faaliyetlerinde bulunmuş dikkate değer bir mutasavvıftır. Gerek yetiştirdiği halifeleri ve gerekse verdiği eserlerle tasavvuf tarihinde adından sıkça söz ettirmektedir. Ayrıca henüz tarikatların teşekkül sürecinde yaşamış olması ve kendisine Kübreviyye adında bir tarikatın nispet edilmesi onun önemini bir kat daha arttırmaktadır. Bir giriş, üç bölüm ve bir de sonuçtan oluşan bu çalışmada, Necmeddin Kübra'nın hayatı, eserleri, tasavvufi görüşleri ve halifeleri ile Kübreviyye tarikatının kuruluş safhası diyebileceğimiz ilk dönemi ele alınmaktadır. Giriş kısmında, tezde kullanılan kaynak ve araştırmalar zikredilmekte; metot ve hedeflerimiz üzerinde durulmaktadır. Birinci bölümde, Necmeddin Kübra'nın yaşadığı dönem, hayatı ve eserleri söz konusu edilmektedir. İkinci bölüm, Şeyh Kübra'nın halifeleri ve faaliyetlerine tahsis edilmiştir. Akabinde onların diğer tasavvuf çevreleri ile ilişkilerine değinilmektedir. Üçüncü bölümde ise Necmeddin Kübra'nın yazma ve matbu eserleri çerçevesinde tasavvufi görüşleri işlenmekte ve Kübreviyye tarikatının temel esasları hakkında bilgiler sunulmaktadır. Anahtar Kelimeler: Necmeddin Kübra, Harezm, Kübreviyye Tarikatı, Tasavvuf, Necmeddin Kübra'nın Halifeleri. Najm al-Din al-Kubra (540/1145-618/1221) is a considerable sufi who had carried out initiation activities in Khwarezm area which was under the domination of Khwarezmshah State (1097-1231) from the second half of the sixth century to the first half of the seventh century. His name ise fruquently mentioned in the history of sufism both his disciples and his works. Also living in the process of the foundation of sufi orders and attributing to a tarika (sufi order) named Kubrawiyya had increased his importance. In this study which includes an introduction, three chapters and a result is discussed life, works, mystic views and dervishes of Najm al-Din al-Kubra and the early period of Kubrawiyya order. In the introduction, the sources and researches benefited in this thesis and our method and aims are mentioned. In the first chapter we point out the period of time, life and works of Najm al-Din al-Kubra. The second chapter is dedicated to his disciples and their activities. Subsequently we have mentioned about their relations with the other sufi circles. In the thirth chapter we have discussed mystic views of Najm al-Din in the frame of his manuscript and printed works and is given knowledge about the fundamentals of Kubrawiyya order. Key Words: Najm al-Din al-Kubra, Kubrawiyya order, Khwarezm, Sufism, Disciples of Najm al-Din al-Kubra.