1980-2007 Türkiye turizm ekonometrik analizi: Zaman serisi yaklaşımı

Abstract

Turizm sektörü, günümüzde Türkiye dahil olmak üzere birçok gelişmiş ve özellikle de gelişmekte olan ülkelerde yarattığı kültürel ve dinamik ekonomik etkilerle ilgi odağı haline gelmiş ve sözkonusu ülkelerin turizme daha çok önem vermesine neden olmuştur. Türkiye'nin planlı dönemle birlikte önemli gelişmeler kaydettiği turizm sektörünün yapısal değişimi ve gelişiminin hızlanması 1980'li yıllarda başlamıştır. Bu sektörün Türkiye'nin ekonomik sıkıntılardan geçtiği dönemlerde yaşanan ekonomik sorunların ve darboğazların aşılmasında oynadığı kilit rol, Türkiye Turizm Talebinin analiz edilerek Turizm Master Planı ve Sürdürülebilir Gelişme Stratejilerine ışık tutacak sonuçlara ulaşmayı gerekli kılmıştır. Bu bağlamda, Türkiye'ye yönelik turizm talebi ve bu talebi etkileyen ekonomik faktörler arasındaki ilişkinin analizi çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, Türkiye'ye turist gönderen ilk on ülkenin her biri için ayrı ayrı Türkiye Turizm Talep Modeli tahminlenerek uygulanacak turizm politikalarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, 1980-2007 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak kısa ve uzun dönem ilişkilerini birleştiren Wickens-Breusch Hata Düzeltme yaklaşımı, dinamik yapıyı ortaya çıkaran Vektör Otoregressif Model (VAR) yaklaşımı ve parametre değişimine olanak tanıyan Zamanla Değişen Parametreler (TVP) yaklaşımlarıyla Türkiye Turizm Talebi Modelleri kurulmuştur. Modellerin sonuçlarına göre, Türkiye'ye gelecek turist sayılarını etkileyen faktörlerin ve bu faktörlere göre uygulanacak turizm politikalarının neler olduğu ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Turizm Talebi, Zaman Serisi Analizi, Tahminleme Nowadays, tourism sector attracts attention in lots of developed countries including Turkey and especially in developing countries by creating cultural and dynamic economic effects and it causes to give more importance to tourism in these countries. Along with planning period in Turkey, acceleration of structural change and development in tourism sector started in 1980s and it recorded important developments. This sector has a key position for overcoming economic difficulties in economic trouble periods and worries and it has required to analyse Turkish tourism demand and to reach to outcomes which can light on Tourism Master Plan and Sustainable Development Strategy. In this context, the fundamental of this study is the analysis of relationship between tourism demand for Turkey and economic factors which effect it. With content of the study, it is aimed to estimate Turkish Tourism Demand Model separately for top ten tourist sender countries to Turkey and it is aimed to designate tourism policies. With this aim of direction, Turkish Tourism Demand Models were formed for Turkey by using yearly data for 1980-2007 period by using Wickens-Breusch Error Correction Approach which joins short and long run relationships, by using Vector Autoregressive Model (VAR) which reveals the dynamic structure and by using Changing Parameters in the Course of Time (TVP) which enables to change parameter. According to the results of the models, factors which effect the number of coming tourists to Turkey and tourism policies which will be applied in order to these factors were exposed. Key Words: Tourism Demand, Time Series Analysis, Estimation