İngiliz sömürgeciliğinin Mısır ve Sudan örneğinde karşılaştırmalı bir çözümlemesi

Abstract

19. yüzyılın dünya siyasi tarihine sunduğu en önemli olgulardan bir tanesi Batılı sanayileşmiş büyük güçlerin hammadde ve pazar arayışları ile bu kapsamda birbirileri ile verdikleri mücadeleyi kapsayan sömürgecilik kavramı olmuştur. Özellikle yüzyılın ortalarında serbest ticaret dönemi olarak adlandırılan ve ekonomik temelli olarak ilerleyen sömürgecilik anlayışının 1880?lerden itibaren ekonomik hegemonyanın tesis edildiği noktaların siyasi olarak da ele geçirilmesi anlamına gelen yeni sömürgeciliğe evrilmesi ile yaşanan yapısal dönüşüm sonu bir dünya savaşının patlak vermesine neden olacak bir sürecin başlangıcını teşkil etmiştir.İngiltere 19. yüzyıl boyunca gerek ekonomik gerekse siyasal anlamda sömürgeciliğin en büyük temsilcisi olarak tarih sahnesinde başrol oynamıştır. Büyük bir sömürge imparatorluğu kuran İngiltere Afrika?dan Asya içlerine uzanan büyük bir coğrafyada dominyonlara sahip olmuştur. Bu büyük sömürge imparatorluğunun 1880?lerden sonraki en önemli merkezlerinden bir tanesi de Mısır olmuştur. Sahip olduğu stratejik konumu nedeniyle İngiliz sömürgelerinin hassas noktası olan Hint yolu üzerinde bir emniyet noktası işlevi gören Mısır?ın önemi daha sonraki süreçte Sudan?ın da ele geçirilmesi ile bir kat daha pekiştirilmiştir. Mısır ve Sudan?a hakimiyet İngiltere için Afrika ve Ortadoğu bölgesine siyasi, askeri ve iktisadi manada nüfuzunu yayabilme imkanı tanımıştır.Bu çalışmada İngiltere?nin 19. yüzyılın son çeyreğinden itibaren Mısır ve Sudan?da kurduğu sömürge idarelerinin tarihsel arka planları, kurumsallaşma süreçleri ve niteliği incelenmektedir. Mısır ve Sudan özelinde ayrı ayrı yapılan bu incelemeler neticesinde elde edilen bulgular ışığında, İngiliz sömürgeciliğinin yapısı ve özelliklerinin karşılaştırmalı olarak ortaya konması amaçlanmaktadır. Colonialism was one of the most important phenomenons of the 19th century. The Notion colonialism referred to the struggle among the Great Powers for raw materials and markets for their products. Colonialism which had an economic content in the first half of the century, was called Free Trade Imperialism. After 1880?s colonialism had a structural transformation and a new era, that was called New Imperialism, started. This was the beginning of the process that would end in 1914 with the outbreak of the First World War. Both politically and economically, Britain was the strongest representative of colonialism in the 19th century. British had lots of dominions in the wide area from Africa to inner Asia. One of the most important centers of British Empire was Egypt after 1880?s. Owing to its strategic location, Egypt played an important role as a security point on the way of India. British invasion of Sudan in 1898 reinforced the situation of Egypt politically and strategically. Via this, Britain had a chance to widen its spheres of interest to inner Africa and the Middle East. In this study, the historical backgrounds, institutionalisation and characteristics of the British colonial rules both in Egypt and the Sudan have been evaluated. The aim of this study is to put forward the comparison of the nature and the features of the British colonial rules in Egypt and the Sudan.