Arşiv belgelerine göre 1915 yılındaki tehcir olayının Sivas'ta uygulanması

Abstract

Birinci Dünya Savaşı henüz başlamıştı. Osmanlı Devleti de bu savaşta Almanya'nın yanında yer alarak İngiltere, Rusya ve Fransa'ya karşı savaş açmıştı. Osmanlı Devleti bu savaşa katılmasına katılmıştı. Fakat ülke hem sosyal hem de ekonomik anlamda çöküşün eşiğine gelmişti. Yıllar süren savaşlar ve meydana gelen olaylar halkta büyük bir bezginlik ve ümitsizlik meydana getirmişti. Osmanlı Devleti'nin içerisinde bulunduğu şartları ve savaşa girmesini fırsat bilen Ermeniler de, hayal ettikleri büyük Ermenistan'ı gerçekleştirmek amacıyla yoğun bir isyan ve ihtilal hareketlerinin içerisine girmişlerdi. Bu bağlamda Sivas Vilayeti de Anadolunun ortalarında yer alan, nispeten geniş coğrafyaya yayılmış, Kafkas cephesine yakın, önemli yolların geçtiği kavşak noktasında yer alan, coğrafi ve stratejik önemi hayli fazla olan bir vilayetti. Çünkü Kafkas cephesiyle olan her türlü irtibat buradan sağlanmakta, cepheye sevk edilecek olan askerlerin önemli bir kısmı bu bölgeden temin edilmekte ve cephede savaşan ordunun ihtiyaçlarının önemli bir kısmı buradan karşılanmaktaydı. Vilayetin ne kadar önemli bir yer olduğunu bilen komitacı Sivas Ermenileri de Osmanlı Devletini cephede zayıf düşürmek ve Rusların doğuda rahatça ilerlemesini sağlamak amacıyla bazı faaliyetlere başlamışlardı. Yolları tahrip edip telgraf tellerini kesmişler, askere kaydolmak için askerlik şubelerine giden insanlara saldırmışlar ve dağlarda eşkıyalık yaparak bölgede kaotik bir ortam yaratmaya gayret etmişlerdi. Ermeni isyan ve ihtilal hareketlerinin artık kontrol edilemez bir boyuta ulaşması ve Van isyanının patlak vermesinin ardından Osmanlı Devleti Hükümeti, Ermeniler için geçici sevk ve iskan kanunu bakanlar kurulu kararıyla almıştır. Diğer vilayetlerde olduğu gibi Sivas vilayetinde de Ermenilerin sevk ve iskanıyla ilgili emir ve talimatlar vilayete ulaştıktan sonra gerekli hazırlıklar yapılmış ve Temmuz ayının ilk günlerinden itibaren Ermenilerin güney bölgelere sevkine başlanmıştır. Yolculuk için en güvenli yollar tercih edilmiş ve sevkiyat esnasında muhacirleri korumakla görevli bir jandarma müfrezesi onlara eşlik etmiştir. Ermenilerin geride bıraktıkları malları devlet tarafından korunmuş ve bu amaçla komisyonlar oluşturulmuştur. Ermenilerin götürebildikleri mallarını yanlarında götermelerine izin verilmiş ve bu amaçla kendilerine yük hayvanları ve kağnılar tahsis edilmiştir. Ermeniler günde ortalama sekiz saat yolculuk etmişler ve bu esnada yolcuların güvenliklerinden geçtikleri bölgelerdeki yerel idareciler sorumlu tutulmuştur. İskan bölgelerine ulaşan Ermeniler, kendileri için daha önceden tahsis edilen yerlere belli bir düzen içerisinde yerleştirilmiş, Ermenilerin yeni yerlerine uyum sağlayabilmeleri için gerekil olan tüm sosyal ve ekonomik destekler, imkanlar ölçüsünde sağlanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: I. Dünya Savaşı, Ermeniler, Sivas, Tehcir The World War I. Just began in 1914. the Ottoman Empire was in the war with Germany and it was against England, Russia and French. But the country was in a very desperate condition bath socially and economically. The wars that had continued for long years and the events created tiredness and weakness within the public. The Armenians, having known the condition of Ottoman Empire, tried to achieve their dream of Big Armenia. They started to rebel against the Otoman Empire. Sivas was a very important stat efor the fact that it was in the middle of Anatolia, having a wide geography, near the Kafkas, and it was in the middle of the important correspanding point. It hod a great geographic and stratejic importance. Because the all communication with Kafkas was proudied from Sivas, and the majority of the soldiers were sent to the war area from the, and the needs of the army were provided from Sivas, too. Knowing the importance of Sivas in the war, the Komita Sivas Armenians, tried to weaken the Ottoman Empire in that war area and they tried to help to Russia in the East part of the war. They damaged the roads, tried to harm the comnunication with the army, and didn't let the people to enroll to the army. Their aim was to create a chaotic movements were out of control and a rabel occured in Van state. After these events Ottoman Empire hovernment decided to force the Armenians to leave the area tempororily by the law of committee. Like the otherstates, in Sivas the required preparotions were finished and the Armenians were sent to the South areas. Also the goverment provided them protection and they were allowed to take their and the local administrations were responsible for their vofety. When they reached to their living areas, they had everything prepared systematically and reqularly. The goverment gave every social and economical support to help the Armenians to live in their new area in a hormoniow way. Key Words: World War I., Armenians, Sivas, Emigration