Türkiye`de bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin makro ekonomik etkileri

Abstract

Bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin makro ekonomik değişkenler üzerine etkileri özellikle küreselleşme sürecinin hız kazandığı 1990 sonrası dönemde gerek akademik gerekse siyasi zeminde oldukça tartışılan konulardan biri olmuştur. Kuşkusuz bu durum devletin ekonomi içindeki yeri konusundaki anlayış değişiklikleri yani paradigmal değişmelerle de yakından ilgilidir. Dolayısıyla bütçe, bütçe açıkları ve finansmanı değer yargıları ve ideolojilerden de etkilenen bir konudur. Uzun yıllardır, özellikle de 1990 sonrası dönemde, devlet bütçesi büyük miktarda açık veren ve ciddi makro ekonomik dengesizlikler yaşayan Türkiye açısından bu konu ayrı bir önem taşımaktadır. Çünkü, makro ekonomik gelişmeler üzerinde bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin etkilerinin analizi daha istikrarlı bir makro ekonomik ortam için bazı politika önerileri geliştirilmesine de imkan verecektir. Bu önemli konuya ilişkin olarak hazırladığımız bu çalışmanın temel amacıæ Türkiye`de bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin incelenerek makro ekonomik yansımalarının analiz edilmesidir. Bu amaç çerçevesinde çalışmanın birinci bölümünde öncelikle bütçe açıklarının nedenleri ve olası finansman yöntemleri, ardından da söz konusu finansman yöntemlerinin makro ekonomik etkileri değerlendirilmiştir. İkinci bölümde ise Cumhuriyet'ten günümüze Türkiye`de bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin dönemler itibari ile incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise Türkiye`de 1980 sonrası dönemde bütçe açıkları ve finansman yöntemlerinin makroekonomik etkileri ekonometrik modeller ve istatistiksel metodlar kullanılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bütçe Açığı, Bütçe Finansmanı, Türkiye Ekonomisi, Borçlanma, Monetizasyon, Özelleştirme Budget deficits, their financing and effects on macro econonomic variables is one of the most debated topics whether academic or politic level( floor) when especially globalization speed up with 1990`s. Admittedly this situation is closly related with the changing of mentality about the place of government in economy namely the paradigmal changes. Consequently budget, budget deficits and their financing is a topic which effected by value judgements and ideologies. This issue is very important for Turkey which lives with high budget deficits and macro economic instability for many years especially after 1990`s period. Because the analyses the effects of budget deficits and financing methods on macro economic developments enable to improve some political offers for more stable macro economic enviroment. Referring to this importance, the main aim of this study is evaluating the budget deficits and their financing methods in Turkey and analysing their macro economic reflections. Within the context of this aim, in the first part of the study, reasons of budget deficits, potential financing methods and after finance methods macro economic effects of the financing methods were discussed. In the second part budget deficits and their financing methods were analysed from the point of view of periods, date from republic to nowadays. In the last part the budget deficits after 1980`s in Turkey and macro economic effects of their financing methods were tried to introduced by econometric models and statistical methods. Keywords: Budget Deficit, , Turkish Economy, Debt, Monetization, Privatization