Tasarruf ve yatırım arasındaki ilişkinin sermaye hareketliliği üzerine etkileri

Abstract

Son yıllarda özellikle gelişmekte olan ülkelerin sermaye piyasalarının, dünya sermaye piyasalarına olan entegrasyon derecesinin hızla artması, sermaye akımları belirleyicileri ve sermaye hareketliliğinin belirlenmesi ile ilgili yapılan çalışmaların önemini arttırmıştır. Sermaye akımları belirleyicileri, politika kararlarının alınmasına yardımcı olurken sermaye hareketliliği derecesinin bilinmesi uygulanan politikaların ülke ekonomisi üzerinde yarattığı etki gücünün belirlenmesinde kullanılmaktadır. Türkiye'de 1980 yıllarının başından itibaren finansal serbestleşme çabaları sonucu sermaye girişlerinin artması ülke ekonomisinin yeniden canlanmasına neden olmuştur. Ancak, finansal serbestleşmenin zamansız ve uygun bir ekonomik ortam oluşturulmadan başlaması aynı zamanda uygulanan politikaların da finansal serbestleşme süreci ile uyumsuz olması, ileriki yıllarda Türkiye ekonomisi içerisinde problemlerin oluşmasına neden olarak finansal krizleri ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle, Türkiye'de kırılgan olan ekonomik yapının iyileştirilerek istikrarsız yapının ortadan kaldırılması için etkin politika kararlarının alınması konusu, Türkiye'nin sermaye hareketliliği derecesinin incelenmesini ve doğru bir şekilde yorumlanmasını gerektirmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'nin sermaye hareketliliği derecesini ve Türkiye ekonomisi içerisindeki tasarruf kaynaklarının daha çok hangi tür yatırımların finansmanında kullanıldığını belirlemektir. Bu nedenle, çalışmada yurtiçi yatırım ve yurtiçi tasarruf oranları arasındaki korelasyonu temel alan Feldstein-Horioka modeli kullanılmıştır. Bu doğrultuda, yurtiçi yatırım ve yurtiçi tasarruf oranları arasındaki uzun dönem eşbütünleşme denklemi elde edilerek elde edilen modelde yer alan tasarruf tutma katsayısı sermaye hareketliliği derecesi olarak yorumlanmıştır. Çalışmada kullanılan veriler yıllık olup, 1962–2007 dönemlerini kapsamaktadır. Çalışmada elde edilen bulgular, Türkiye'de sermayenin hareketli olduğunu gösterirken, Türkiye ekonomisi içerisinde yer alan tasarrufların daha çok özel kesim yatırımlarının finansmanında kullanıldığı görülmektedir. Bununla birlikte, bir önceki dönemim yatırımından elde edilen karın bir sonraki dönemin yatırımlarını, o yıl yapılacak olan tasarruflardan daha çok etkilediği belirlenmiştir. Türkiye'de yaşanan krizler incelendiğinde, özellikle 2001 Şubat krizinin etkisinin ele alındığı çalışmada, tüketicinin tasarruflarında artış olmasına rağmen yatırımların azaldığı yönünde bir sonuç bulunmuştur. Aynı zamanda, Türkiye'de 1989 yılında yaşanan tam finansal serbestleşme ve tam konvertible yapıya geçilmesi sonucu, yatırım ile tasarruf arasındaki uzun dönemli ilişkinin reel kesim ve finansal kesim arasındaki ilişkinin kopması ile ortadan kalktığı görülmektedir. As the financial markets of developing countries have become more highly integrated into the global market, both the determinants of capital flows and the degree of capital mobility have gained importance. Determinants of capital flows may affect policy decision making and the degree of capital mobility may affect the strength of a policy's effects on the economy. Since 1980 capital inflows in Turkey have increased as a result of financial liberalization, hence Turkish economy has flourished. Financial crises appeared in Turkish economy because of the fact that financial liberalization started at an unseasonable time and in an inconvenient economic environment. This also increased incompatibility of politics with the financial liberalization. Thus, in order to reach efficient policy and decision making, and in order to overcome the instable structure it is required to investigate and interpret Turkey's degree of capital mobility. The aim of this study is to find out which type of resources has been used to finance which types of investment and to identify Turkey's degree of capital mobility. Therefore, based on the correlation between the domestic saving rate and domestic investment rate Feldstein-Horioka model was employed. For this purpose, co-integration equation has been obtained between domestic saving rate and domestic investment rate, while long-run and saving retention coefficient has been interpreted as a degree of capital mobility. The data comprise the period between 1962–2007. Results of the study show that, presence of capital mobility in Turkey and savings into Turkish economy usually finance private investments. Nonetheless, investment profit obtained from the prior period has affected the investments of the latter period more than the savings made during the current period. Financial crises in Turkey especially 2001 February crisis express that although consumer's savings increase, investments are decreasing. In the meantime, along with the total financial liberalization of 1989 and adoption of convertibility, and due to the lack of relationship between real and financial segments, it is observed that the long-term relationship between investment and savings has disappeared