Küreselleşme sürecinde vergi politikası: Kırgızistan örneği

Abstract

Küreselleşme sürecinde vergi politikasında yaşanan değişimlerin ve Kırgızistan'ın örnek alınarak incelenmesi amaçlanan bu çalışmada küreselleşmenin genel kapsamı, küresel vergi sorunları ve Kırgızistan vergi politikasında ortaya çıkan sorunlar araştırılmış ve değerlendirilmiştir. Ekonomik, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda yaşanan değişimlere neden olan küreselleşme sürecinden genellikle gelişmiş ülkeler avantajlı çıkarkenæ az gelişmiş ülkeler olumsuz etkilenmiştir. Dünya entegrasyonu sonucu ülkeler arası bağımlılığın artması, öncelikle bir ülkenin uyguladığı vergi politikalarının diğer ülkelerin vergi politikalarına olan etkisini arttırmış ve bağımsız olarak vergi politikalarını uygulamak giderek zorlaşmıştır. Geçiş ekonomisi sürecini yaşayan Kırgızistan, bağımsızlık sonrası "Şok terapi" uygulamasını kabul etmiş ve devletin yeni kurulmuş piyasadan hızlı ve şartsız olarak çekilişi ülkede üretimin durmasına neden olmuşÃ¦ işsizlik, yüksek enflasyon, yolsuzluk ve yoksulluk gibi ciddi ekonomik sorunlar ortaya çıkmıştır. Çalışma konusunun temeli olan Kırgızistan vergi politikasının küreselleşmeden etkilenmesi ilk oluşturulduğu zamanda başlamış olup, diğer gelişmiş ülke vergi sistemleri örnek alınarak oluşturulan Kırgız Cumhuriyeti Vergi Kanunu yasalaşarak uygulamaya konulduğundan beri çeşitli sorunlar ortaya çıkmış ve bu sorunları çözmek için çok sayıda reform yapılmıştır. Kırgızistan çoğu ülke gibi ekonomik kalkınmayı sağlamak amacıyla üretimi arttırmaya yönelmiş ve ülkede yatırımları, özellikle DYY geliştirmek için vergi oranlarının indirilmesi, SEB oluşturma gibi çeşitli vergisel teşvikler uygulamaya başlamıştır. Ancak bu teşviklere rağmen, yatırımların diğer BDT ülkelerine göre düşük düzeyde kalması paradoksal bir durum oluşturmuştur. Dolayısıyla, Kırgızistan'ın vergisel teşviklerin yanısıra siyasi istikrarın sağlanması, kayıt dışılığın azaltılması, yolsuzluğun ortadan kaldırılması, yoksulluğun giderilmesi, teknolojik donanımın geliştirilmesi, halkın vergi bilincinin arttırılması, vergi dairelerinde çalışanların (ücretlerin artırılması başta olmak üzere) sorunlarının çözülmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Vergi Politikası, Vergi Sorunları, Geçiş Ekonomisi, Kırgızistan. In this study that is examining the tax policies in globalisation taking Kyrgyzstan as a sample is tried to review and analyze the generally about globalisation, global tax problems and problems that emerges in Kyrgyzstan tax policy. In globalisation process that causes economical, political, social and cultural changes, developed countries gain advantage, where non-developed countries have disadvantages. As a result of increasing integration of the world's economy, first of all, a single government's choice of tax policies effects the other government tax policies and it gets difficult for countries to apply tax policy independently. Kyrgyzstan as a transition economy, after independence chose "shock therapy" method and rapid withdrawal of government from newly formed market economy causes such serious economic problems as ceasing of production, unemployment, high inflation, corruption and poverty. The impact of globalisation on Kyrgyzstan tax policy seen almost after Kyrgyz Republic Tax Law put into practice, which was formed taking developed countries tax system as a model, there appeared several tax problems and to solve these applied many reform applications. Like other countries, Kyrgyzstan also tends to increase GDP to develope economy and to rise investments in the country, applied various tax incentives like reducing tax rates, forming FEZ. In spite of these tax incentives, investments, especially FDI inflows remain low with comparison to other CIS countries, which was the paradoxal condition. Consequently, beyond tax incentives, Kyrgyzstan needs followingsæ supply political stabilization, decrease illegal economy, put away corruption, destroy poverty, improve technology, inform people about taxes, solve problems ( like increasing salary) of personnels in tax offices. Key Words: Globalisation, Tax Policy, Tax Problems, Transition Economy, Kyrgyzstan.