Türkiye'de vergilerin meşruiyetinin sağlanmasında mükellef haklarının önemi ve anayasal dayanaklarının belirlenmesi

Abstract

İnsanların bir arada yaşaması bir takım kamusal hizmetleri gerekli kılmış, bu hizmetleri görecek bir organizasyona ihtiyaç duymalarından dolayı da devlet ortaya çıkmıştır. Devletin kamusal hizmetleri görmesi için kaynağa ihtiyaç duyması bu kaynağın nerden ve nasıl temin edileceği sorununu ortaya çıkartmıştır. Tarihin ilk zamanlarında mülkiyetin tek bir kişinin elinde olması kamu gelirlerinin temini hususunda sorun çıkartmazken, devletin sınırlarının büyümesi, nüfusunun artması, mülkiyetin birden fazla kişinin eline geçmeye başlaması gelirlerin yetersiz olmasına neden olmuştur. Önceleri hediye olarak kabul edilen vergiler zamanla zorunlu hale getirilerek devletin asli gelir kaynağı halini almıştır. Vergilerin zorun hale gelmesi, siyasal iktidarın elinde inanılmaz bir güç haline getirmiş, vergi ödeyen mükellef açısından olumsuzluklara neden olmuş, bunun sonucunda siyasal iktidarı sınırlandırma ihtiyacı doğmuştur. Tarihte yazılı olarak 1215 yılında "Magna Carta Libertatum" ile başlayan siyasal iktidarı yani devleti sınırlandırma ve temel ilkeler benimseme hareketi mükellef haklarının da başlangıcı olarak kabul edilebilir. "Magna Carta Libertatum" ve peşi sıra takip eden diğer anayasal hareketler devlet (siyasal iktidar) karşısında bir takım hakları elde etmek ve bunları hukuki bir teminata bağlama çalışması şeklinde olmuştur. Bu tez, vergilerin ve devletin geçirdiği tarihsel evrim neticesinde mükellef haklarının nasıl ortaya çıktığını, mükellef haklarının yeni bir kavram olmadığını, sadece vergi idaresine karşı ileri sürülebilecek haklardan olmadığını, mükellef haklarının anayasal dayanaklarının olduğunu ve en önemlisi Türkiye baz alınarak ödediğimiz vergilerin meşruiyetinin sağlanmasında mükellef haklarının ne kadar önemli olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Anahtar Kelimeler: 1) Vergilerin Tarihi, 2) Vergilerin Meşruluğu, 3) Mükellef Hakları, 4) Anayasal Dayanaklar, 5) Devlet, 6) Kamusal Hizmetler. Communal life deemed some public services necessary and governments came into being due to the need felt for an organization which would provide these services. Since the governments need sources fort o carry on public services, the problem of how and from where this source wiil be obtained arose.At beginning of history, since the possession was in the hands of a single entity/person, securing public revenues was not a problem. However, as the borders of governments widened and the population increased and as the possession started to go into the hands of more than one person/entity revenues became insufficient. By time as taxes, which werw considered as present formerly, became obligatory they resumed the status of being the fundamental revenue of the goverments. Taxes, upon becoming obligatory, turned into an unbelievable power in the hands os the political power. It caused troubles fort he taxpayers who paid taxes.Consguently, the need for limiting the political power arose. The action for limiting the political power meaning limiting the government and adoptiğng fundamental principles, whiches first started in written in 1215 via "Magna Carta Libertum", is accept also the beginnig of taxpayers' rights.Other constitutional movements, which followed "Magna Carta Libertum", has been in the manner of efforts to abtain certain rights againts the goverment(The Political power) and to base them on a legal assurance. This thesis aims at putting forward how the taxpayers' rights arose as a result of the historical evolution, which the taxes and the governments have undergone, and that it is not a new concept, and is not among the rşghts, which can be put forward against the tax administration, and that it has constitutional basis and above all to put forward how much important are taxpayers' rights, in proving legitimacy of taxes in Turkey.