Sealibi'nin el-Cevahiru'l-Hısan fi Tefsiri'l-Kur'an adlı tefsirinde İsrailiyyat

Abstract

XV. yüzyıl Cezayir ulemasının önde gelen şahsiyetlerinden biri olan Ebu Zeyd Abdurrahman bin Muhammed bin Mahluf es-Sealibi, başta tefsir olmak üzere çeşitli ilim dallarında eser veren çok yönlü bir şahsiyettir. Doksanın üstünde eser veren Sealibi'nin en önemli eseri "Cevahiru'l-Hısan fi Tefsiri'l-Kur'an"dır. "Sealibi'nin el-Cevahiru'l-Hisan fi Tefsiri'l-Kur'an adlı Tefsirinde İsrailiyyat" bu çalışmada, Sealibi'nin adı geçen eserinde israiliyyat konusu incelenmiştir. Çalışmamız giriş, üç ana bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmanın amacı ve metodu hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde Sealibi'nin hayatı, hocaları, talebeleri, eserleri hakkında bilgiler sunulmuştur. Burada ayrıca eserin yazma ve baskıları ile kaynakları hakkında bilgi verdik. İlaveten israiliyyat konusunu işleyerek müfessirin israiliyyata karşı bakış açısını gösterdik. İkinci bölümde Hz. Âdem, Hz. Nuh, Hz. Yusuf, Hz. Davut, Hz. Eyyub, Hz. Musa, Hz. Lut, Hz. İbrahim, Hz. Uzeyr, Hz. Zekeriya, Hz. Süleyman ve Hz. İsa gibi ele aldığımız peygamberlerle ilgili israili haberlere yer verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Ad Kavmi, Ashab-ı Kehf, Ashab-ı Ress, Bel'am, Habil-Kabil, Belkıs, İrem, Karûn, Meryem, Sebe, Talût-Calût gibi şahıs ve kavimlerle ilgili israili haberler ele alınmıştır. Sonuç kısmında ise çalışmadan elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Anahtar kelimeler: 1) es-Sealibi, 2) el-Cevahiru'l-Hısan, 3) İsrailiyyat, 4) Tefsir, 5) Kur'an-ı Kerim Abu Zaid Abdurrahman bin Muhammed bin Mahlouf al-Saalibi, one of the leading person of XV. century Algeria Muslim scholars, was a multi-faceted person who primarily had tafsir works. "al Jawahir al Hısan fi Tafsir al Qur'an" was the most important one among his ninety books. In this thesis called "israiliyyat", The Tafsir of Saalibi named "al Jawahir al Hısan fi Tafsir al Qur'an" was generally examined, and especially "israiliyyat" topic was focused on. Thesis contents are introduction, three main sections and conclusion. In the introduction, the method and the aim of the research are given. The biography of Saalibi, his pupils and hodjas, his puplications have been examined in the first section. The book "al Jawahir al Hısan", which we examine in this thesis of Saalibi, is handled in this section too. In addition to this general knowledge the resources of the book, the steps of writing and publication have been taken into consideration as well. The aspect of Saalibi to israiliyyat has been considered in addition to israiliyyat issue in this thesis. In the second section we have offered some information on some prophets such as Hz. Adam, Hz. Noah, Hz. Joseph, Hz. David, Hz. Job, Hz. Moses, Hz. Lot, Hz. Abraham, Hz. Ezra, Hz. Zecheriah, Hz. Solomon ve Hz. Jesus about israiliyyat. In the third section, some groups like The tribe of A'ad, The Companions of the Cave, The Companions of the Rass and persons like Balam, Habil-Kabil, The Queen of Sheba, Iram, Korah, Mary, Saba, Saul-Goliath have been mentioned in relation to their comments on israiliyyat. The results of the thesis have been evaluated in the conclusion. Keywords: 1) al-Saalibi, 2) al Jawahir al Hısan, 3) Israiliyyat, 4) Tafsir, 5) Holy Qur'an