Kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisi ve stresle başa çıkma yolları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma

Abstract

Son yıllarda üniversite öğrencilerinin yoğun bir şekilde strese maruz kaldıklarını görmekteyiz. Günümüzün değişen ekonomik, sosyal ve toplumsal koşulları yaşanılan stres düzeyini daha da arttırmaktadır. Özellikle üniversite öğrencilerinin kimlik arayışı içinde olmaları, aileden uzaklaşmaları, gelecek kaygıları ve akademik başarıları var olan stres düzeyleri üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Bununla birlikte stresle başa çıkma yollarının iyi bilinmemesi ve uygulanmaması bu süreci daha da güçleştirmektedir. Kişilik özelliklerinin de stres üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri söz konusudur. Bu araştırmada üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisini ve stresle başa çıkma yollarını ne kadar kullanıp kullanmadıklarına dair bir inceleme yapılmıştır. Kişilik oldukça geniş ve kapsamlı bir konu olduğu için bu araştırmada kişiliğin A ve B tipi ele alınmıştır. Ayrıca yapılan literatür çalışmalarında stres ile en çok bağlantılı olan kişilik özelliklerinin A ve B tipi olduğu görülmüştür. Üniversite öğrencilerinin sahip oldukları kişilik özellikleri doğrultusunda stres düzeyleri ve stresle başa çıkma yolları araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini 2008-2009 eğitim öğretim yılında Dokuz Eylül Üniversitesi'ne bağlı çeşitli yüksekokul, fakülte ve enstitülerde öğrenim görmekte olan üniversite öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi rastlantısal ve yansız olarak seçilmiş 300 üniversite öğrencisidir. Araştırmada verilerin toplanmasında üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yollarını ölçme amacıyla Şahin ve Durak (1995) tarafından üniversite öğrencilerine uyarlaması yapılan "Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği", stres belirtilerini belirleme amacıyla Şahin ve Batıgün (1997) tarafından geliştirilen geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılan "Stres Belirtileri Ölçeği", yine Şahin ve Batıgün (2006) tarafından geçerlik ve güvenirlik analizi yapılan "A Tipi Kişilik Ölçeği" ve araştırmacı tarafından hazırlanan "Demografik Anket Formu" kullanılmıştır. Yapılan araştırma sonuçlarına göre, üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma yolları ile A tipi kişilik özellikleri arasında olumlu ve anlamlı bir ilişki bulunduğu görülmektedir. Dolayısıyla, stresle başa çıkma konusunda A tipi kişilik özelliklerinin etki yaptığı bulunmuştur. Öğrencilerin özellikle cinsiyet, eğitim durumları, eğitimlerini sürdürürken kaldıkları yer durumu, babanın mesleki durumu, anne ve babanın medeni durumu, ailenin aylık toplam gelir durumu, öğrencilerin ortalama aylık gelir durumu, öğrencinin aylık gelirini nereden temin ettiği durumu, akol kullanma ve düzenli spor yapma alışkanlığı ile stres belirtileri, stresle başa çıkma ve A tipi kişilik değişkenleri arasında ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kişilik, Kişilik Kuramları, Kişilik Tipleri, Stres, Stresle Başa Çıkma Yolları, A ve B Tipi Kişilik, Üniversite Öğrencileri. Last years, university students were exposed to stress so much. In these days economics and social conditions are increased effects on stress level. Especially, university students have so much problems. Such as identity, leaving from parents, anxiety of future and achievement of academic. These make negative effects on stres. However, most of people don't know how they cope or apply with stress. This thing is made difficult about stress. Personality characteristics have both positive and negative effects on stress. In this research, the effect of university students' personality characteristics on stress and coping ways with stress were searched. Personality is an extensive topic so that in this research we took type A and B of personality. Also in the literature, we saw that personality type A and B are related to stress so much. University students' personality characteristics and their level of stress were researched. The universe of the research was composed of university students in 2008-2009 year of education in different higher education, faculties and institutes in Dokuz Eylul University. The sample was composed from this universe with 300 students. Coping ways of stress of university students were measured by "Ways Of Coping Inventory" by Sahin and Durak (1995), which was adopted to the Turkish university students, the symptoms of stress of university students were measured by "Stress Symptoms Scale" by Sahin and Batıgun (1997), type A and B personality characteristics were measured by "Type A Personality Scale" reliability and validity of the scale were made by Sahin and Batıgun (2006), also "Demographic Survey Form" which was made by reseracher were used. The results of research, the ways of coping with stres and type A personality characteristics of university students were found meaningful and positive. Consequently, type A personality characteristics affect on the ways of coping. Especially, sexuality, education situation, the places where the university students live, the job situation of fathers of university students, civilized of fathers and mothers of university students, the level of monthly income of families, the level of monthly income of university students, income where the university students assure from, us,ng level of alcohol situation and sport habits situations were found connected with the symptoms of stress, the ways of coping and the type A personality characteristics. Key Words: Personality, Personality Theories, Personality Types, Stress, Coping Ways With Stress, Personality Type A And B, University Students.