Lewy cisimcikli ve alzheimer demanslı Türk hastaların dilsel özelliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Demans, zihinsel ve entelektüel işlevlerde azalma sonucu bellek, dil ve konuşma, algılama, hesaplama, yargılama, soyut düşünme ve problem çözme gibi bilişsel fonksiyonlarda bozulma ile sonuçlanan bir sendromdur. En sık karşılaşılan demans türü olan Alzheimer demansında dil sorunları yoğun olarak görülmektedir. İkinci sıklıkta görülen demans türü olan Lewy Cisimcikli demans, klinik özellikleri bakımından Alzheimer demansına benzemekte ve bu iki demans türü sıklıkla karıştırılmaktadır. Bu tez çalışmasında, her iki demans türünün dilsel özellikleri karşılaştırılarak aralarındaki benzerlik ve/veya farklılıkların ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmanın veri tabanı Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı'nda tedavi gören 20 Alzheimer demanslı, 20 Lewy Cisimcikli demans hastası ve kontrol grubu olarak demans sorunu olmayan 20 kişiden oluşmaktadır. Veri tabanını oluşturan deneklere genel dil değerlendirmesi yapmak amacıyla Ege Afazi Testi uygulanmıştır. Bunun ardından edimbilimsel değerlendirme için aynı denek grubuna bir Resim Dizisi gösterilmiş ve bu resimlerden bir öykü oluşturmaları istenmiştir. Deneklerin anlatımları kaydedilerek transkriptleri çıkarılmış ve Grice'ın İş Birliği İlkelerinden Nicelik ve Bağıntı İlkelerine göre değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler, yapılan istatistiksel analizler ile değerlendirilerek yorumlanmıştır. Genel dil değerlendirmesi sonucu, Alzheimer ve Lewy Cisimcikli demanslı hastaların spontan konuşmada sorun yaşamadıkları ancak konuşmayı algılama, tekrarlama, isimlendirme, okuma ve yazma alanlarında benzer sorunlar yaşadıkları tespit edilmiştir. Edimbilimsel değerlendirme sonucu ise her iki grup demans hastalarının anlatımlarında gereğinden fazla dolaylı veya olması gerekenden eksik bilgi verdikleri saptanmıştır. Ayrıca Lewy Cisimcikli hastaların görsel halüsinasyonlar nedeniyle resimde var olmayan, uydurma anlatım sergiledikleri, Alzheimer demanslı hastaların ise bağıntısız, gereksiz anlatım biçimine sahip oldukları gözlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Alzheimer Demansı, Lewy Cisimcikli Demans, İş Birliği İlkesi, Nicelik ve Bağıntı İlkesi Dementia is a syndrome of the decrease on cognitive and intellectual functions, which causes loss of cognitive functions such as memory, language and speech, perception, calculation, judgement, abstraction, solving problems. Linguistic problems are intensely seen in the most common dementia type, Alzheimer. The second common type of dementia, Lewy Body dementia, has similar clinical features with Alzheimer dementia so these two types are often confused. The purpose of this study is to reveal similarities and differences between Lewy Body and Alzheimer dementia by comparing linguistic features of them. 20 Alzheimer and 20 Lewy Body dementia patients diagnosed in Dokuz Eylul University, Faculty of Medicine and 20 healthy people consist of the database of this study. Firstly, Ege Aphasia Test was applied to assess the general linguistic skills. Then, series of picture was shown to the groups and they were told to make a story about it for pragmatic evaluation. Their speech was assessed by Maxims of Quantity and Relation of Grice's Cooperative Principle. The data was interpreted by statistical analyses. According to result of General Linguistic Evaluation, it was determined that both Alzheimer and Lewy Body dementia patients have no problem in spontaneous speech but both patient groups have problem in perception, repetition, naming, reading and writing. It was revealed that both Alzheimer and Lewy Body patients give either too much or less information in their speech according to result of Pragmatic Evaluation. Additionally, it was observed that while Lewy Body patients give made-up information about pictures because of their visual hallucination, Alzheimer dementia patients give irrelevant, unnecessary information. Key Words: Alzheimer Dementia, Lewy Body Dementia, Cooperative Principle, Maxims of Quantity and Relation