Küreselleşme sürecinde bölgesel kalkınma yaklaşımları: Türkiye'de köylere yönelik bir uygulama (1975-2001)

Abstract

Dünya ekonomisinde II. Dünya Savaşı sonrası yarı sömürge durumundaki ülkelerin bağımsızlıklarını kazanmalarıyla birlikte ülkeler arasındaki gelişmişlik farklılıkları artarak ekonomi biliminde kalkınma ekonomisi alt bilim dalı ve bölgesel gelişmişlik farklılıkları önem kazanmıştır. Sanayi toplumundan bilgi toplumundan geçiş ve küreselleşme süreci kalkınma anlayışının değişmesine neden olmuştur. Küreselleşme ile ulus devletler güçlerini yitirirken ekonomik açıdan bölgeler ve kentler önem kazanmaktadır. Küreselleşme sürecinde yaşanan teknolojik gelişmeler, bilgi üretimi ve bölgesel yenilikler ile bölgesel kalkınma yaklaşımları ve politikalarında değişimler yaşanmıştır. Yalnızca bölgelerin gelişmişlik farklarının azaltılmasıyla sınırlı kalmayarak ülkenin kalkınmasına ve rekabet gücü artışı sağlama amacıyla her bölge için farklı bölgesel politikalar üretilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde küreselleşme ile yaşanan yapısal değişimle sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiş incelenmiş, bölgesel kalkınmanın dinamikleri açıklanmıştır. İkinci bölümde geleneksel ve yeni bölgesel kalkınma yaklaşımları incelenmiştir. Üçüncü bölümde Türkiye'de izlenen bölgesel kalkınma politikaları ve gerçekleştirilen projeler açıklanmış olup bölgesel kalkınmada etkili bir araç olan kalkınma ajanslarının rolü incelenmiştir. Türkiye'de bölgesel kalkınma sürecinde uygulanan temel politika araçlarından biri de göreli olarak daha az gelişmiş illerden oluşan Kalkınmada Öncekli Yörelerdir. Çalışmanın uygulama bölümünde ise Türkiye'de bölgesel gelişmişlik farklılıklarının iller ve KÖY'ler düzeyinde yakınsama teorisi çerçevesinde analizi gerçekleştirilmiştir. Becuse the development differences between countries have got wider as a result of the fact that the semi-colonized countries have gained independence after the World War II, development economics and regional development disparities have gained importance in the world economy. The transition from industrial society to information society and the globaliziation process have brought the change of the concept of development. Also nation-states started to loose their power, regions and cities become important in globalization process. The changes in technological development, production of information and regional innovation in globalization process have brought some changes in regional development theory and policies. The objective of regional policy is not limited to only decreasing regional disparities of regions, different regional policies are applied for each region to ensure national development and increase in competitiveness. In the first chapter, the structural change in globalization process and the transition period of industry society to information society have been analyzed and the dinamics of regional development are explained. In the second chapter traditional and new approaches to regional development have been analyzed. In the final chapter, regional development policies and projects applied in Turkey have been explained and the role of regional development agenciesæ an effective instrument in regional development have been analyzed. One of the main policy instrument applied within the regional development process in Turkey is Priorty Regions in Development application consisting of relatively less developed provinces. In the application part of study, the disparities of regional development in Turkey are analyzed regarding provinces and priority regions in development depending on the convergence theory.