Ticari uyuşmazlıkların arabuluculuk yolu ile çözümü (İngiltere örneği ve Avrupa Birliği Hukuku çerçevesinde bir değerlendirme)

Abstract

Uyuşmazlık insan doğasının ve insan yaşamının bir parçası olduğu kadar, uyuşmazlığın bir biçimde çözümlenmesi isteği de doğal bir içgüdüdür. İnsanlığın en eski dönemlerinden bu yana, bu nedenle, uyuşmazlık, çeşitli disiplinlerin araştırma konusunu oluşturmuştur. Bu bakımdan, toplumsal yaşamın bir sonucu olarak ortaya çıkan uyuşmazlık kavramını, psikoloji, sosyoloji ve hukuk bilimlerinin sentezi ile incelemek kanımızca en doğru sonuçları ortaya çıkaracaktır. En ilkel toplumsal yaşantılardan bugüne, uyuşmazlıkların çözümünde, güvenilen, inanılan ya da itibar edilen bağımsız ve tarafsız üçüncü kişilerin desteği ile yürüyen müzakere süreçlerinden yararlanılmıştır. Bu nedenle, tarafların, bağımsız ve tarafsız, arabulucu adı verilen üçünü kişi yardımı ile, kendi en uygun çözümlerini üretme yolu olarak ifade ettiğimiz arabuluculuk, sanıldığından daha köklü bir geçmişe sahiptir. Çalışmamız kapsamında, uyuşmazlığın ve arabuluculuğun tarihsel gelişim süreci açıklanmış ve bu hususta İngiliz Hukuku ve Avrupa Birliği Hukuku düzenlemeleri incelenmiştir. Nihayet son bölümde, Türk Hukuku'ndaki gelişmeler, uluslararası gelişmeler paralelinde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ticari uyuşmazlıklar özelinde, Amerika'da ve İngiltere'de büyük gelişme kaydetmiş olan arabuluculuk kurumu, kanımızca, ticaret hayatının ve ticari uyuşmazlıkların kendine özgü özelliklerine ve ihtiyaçlarına en iyi şekilde yanıt verebilecek bir araçtır. Zira, ticari uyuşmazlıklarda en önemli iki unsur olan zaman ve paradan tasarruf sağlamakta, taraflara, sürece dahil olma ve süreci kontrol etme imkanı verme, bağımsız uzman kişi ya da kişilerin desteğini alma, sürece dahil olmayı özgürce seçebilme ve yine sürecin sonuçlarını özgürce tayin edebilme imkanı vermektedir. Bu çözüm yolunun esnek yapısı ve uygun görüldüğünde, diğer çözüm yolları ile başarı ile kombine edilebilmesi de bir diğer önemli artısını oluşturmaktadır. Özetle, arabuluculuk sistemi, yerleşmiş olduğu ülkelerde, ticari uyuşmazlıklar bakımından başarı ile uygulanmakta ve ihtiyaçlar ekseninde geliştirilmektedir. Ülkemizin de bu hukuksal gelişme sürecine dahil olması kuşkusuz yararlı ve gereklidir. Bu bağlamda, ülkemizde yeni oluşturulacak bu sistem için, atılan ilk olumlu adım olan Kanun Tasarısının ardından, uygulamada da bilinirliği arttırıcı faaliyetlere ivedilikle girişilmelidir. Anahtar Kelimeler: Ticari, Hukuk, Uyusmazlık, Arabuluculuk, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü. Since conflict is an intrinsic characteristic of the human species in every society, irrespective of geographic, ethnic and religious originæ human race has repeatedly demonstrated breathtaking incompetence in resolving it's conflicts from the ancient times. Also conflict and it's resolution has been subject to different disciplines such as psycology and sociology besides law. Thus, our concern is that the best approach to conflict resolution can be captured by using this perspective. Facilitated negotiations and/or mediation and arbitration have been used during the course of history by different communities so alternative dispute resolution concept is not a fresh issue but a natural part of human nature and life. We have tried to give a scheduled explaination with this study of the history of dispute resolution and mediation, regarding legal arrangements and tools in England and European Union and consequently, developments in Turkish Legal System by adding a comparison. Our concern is that the mediation is one of the most useful tools for resolving commercial disputes by reason of their specific needs and priorities such as time, money, effectiveness, speed and innovation. It's great improvement in U.S.A. and England on commercial disputes highly supports our concerns. Mediation provides parties to involve the dispute resolution process directly from beginning to the end, to maintain an expert asisstance, to act voluntary about to start or terminate the process and to define the legal effect of the result they reached. Besides, mediation is a very flexible tool to combine any other alternative procedures available. Consequently, Turkey needs to build and function this highly useful and successful system both for to maintain the better access to justice and for to stay up-to-date in the meaning of global legal developments. Key Words: Commercial, Law, Dispute, Mediation, Alternative Dispute Resolution.