Sa'lebi'nin el-Keşfü ve'l-Beyan adlı tefsirinde Hz. Musa ile ilgili İsraili rivayetlerin değerlendirilmesi

Abstract

Çeşitli kaynaklardan İslam kültürüne girmiş haberlere israiliyyat denilmektedir. Bu haberler daha sonraki dönemlerde çeşitli nedenlerle İslami kaynaklarda geniş bir şekilde yer almıştır. Özellikle Kur'an-ı Kerim'de yer alan peygamberlere ait kıssaların açıklanmasında bu türden rivayetlere bolca yer verilmiştir. Bu bağlamda Hz. Musa, İslami kaynaklarda hakkında israili haberlerin en çok yer aldığı peygamberlerin başında gelmektedir. "Sa'lebi'nin el-Keşfü ve'l-Beyan Adlı Tefsirinde Hz. Musa ile İlgili İsraili Rivayetlerin Değerlendirilmesi" adlı çalışmamız, giriş, iki bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş'te, araştırma hakkında takip edilen yöntem, müellifin hayatı ve ilmi kişiliği, Sa'lebi'nin israiliyyat kaynakları, Hz. Musa ile ilgili rivayetleri aktarma metodu ile Kur'an-ı Kerim'de Hz. Musa konularına yer verdikten sonra bugüne kadar Hz. Musa hakkında yapılan çalışmaların genel bir değerlendirmesini yapmaya çalıştık. İlgili rivayetleri, Musa peygamberin hayat kronolojisini göz önünde bulundurarak sıralamaya çalıştık. Bu sebeple Hz. Musa'nın hayatını Mısır ve Mısır sonrası dönem olmak üzere ikiye ayırdık. Çalışmamızın birinci ve ikinci bölümünde Sa'lebi'nin el-Keşfü ve'l-Beyan'ında öncelikle Hz. Musa hakkında yer alan israili haberleri tespit ettik. Ardından müellifin, bu rivayetleri ilgili ayetleri tefsir ederken nasıl aktardığını, rivayetlerin genel bir değerlendirmesini de yaparak sunmaya çalıştık. Sonuç kısmında Musa peygamber hakkında yer alan israili rivayetlerle eserin bizde oluşturduğu kanaatlere dair genel bir değerlendirme yaparak çalışmamızı sonuçlandırdık. Anahtar Kelimeler: İsrailiyyat, İsraili, haber, peygamber, rivayet, Hz. Musa, Sa'lebi, el-Keşfü ve'l-Beyan. Israiliyat is called narratives overall entered into the Islamic culture through various sources. These rumors were included in a broad manner with various reasons for Islamic sources in the following years. In explaining the narratives especially in the Koran about the prophets, this kind of tales are frequently mentioned. In this context, Hz. Musa is one of the prophets about whom there are a lot of the Israeli narrations in Islamic resources and other sources. Our work, named The evaluation of Israeli narratives about Hz. Musa in Salabi's commentary "al-Kashf val Bayan", consists of an introduction, two sections and the results. Initiallyæ the method followed about the research, the author's life and scientific personality, Salabi's Israiliyat resources, after Hz. Musa topics included in Koran with transfer method about narratives Hz. Musa, we tried to make a general assessment of the studies about Hz Musa up to now. In the first and second chapters of our study, we have primarily identified the Israeli narratives about Hz. Musa in al-Kashf val Bayan. Then, we tried to present a general assessment of narrative by examing the author's transfering these tales. We tried to sort out all these narratives considering the chronology of Hz. Musa's life. For this reason, we divided Hz. Musa's life into two: Egypt and Egypt to the period after. In the first part of our thesis, We have included Hz. Musa prenatal, birth, the transition to the Pharaoh's palace, developed around the events, youth period, and finally leading to exit from Egypt. Then, We have stated our opinion about we have reached this narrated. Moreoveræ We have completed the first section after transfer in here belonging to the topics relevant passages in the Torah. Likewise, in the second section, We tried to evaluate referred Hz Musa starting from Madyan, again going to Egypt to struggle with Pharaoh, output from Egypt, transition the Red Sea, reception Torah in the Tur/Mountain, experienced in the Tih desert and the transfer occurring events narrated until his death last process. Finally we have concluded our study by making a general evaluation of the study into the realm of opinion which we formed with Israeli narratives about the Prophet Musa. Keywords: Israiliyat, Israel narrative, prophet, narrative, Hz. Musa, Salabi, al-Kashf val Bayan.