Türkiye'de belediye iktisadi teşebbüslerinin denetiminin hizmet etkinliği yönünden değerlendirilmesi

Abstract

Belediyelerin yerel toplumsal ihtiyaçların karşılanması açısından en önemli mahalli idare birimi olduğu kabul edilir. Ülkemizde de belediyeler kendilerine yüklenen bu misyonu yerine getirmek üzere ekonomik girişimlerde bulunmak zorunda kalmaktadır. Belediyelerin ekonomik girişimleri "Belediye İktisadi Teşebbüsü (BİT)" olarak adlandırılır. BİT'lerin en yaygın şekli de özel hukuk hükümlerine göre kurulan belediye şirketleridir. Belediyeler tarafından kullanılan kamu kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması ve denetlenmesi gerekmektedir. Ancak Türkiye'de BİT'ler sermaye yapıları bakımından kamu kaynağını kullanmasına rağmen hizmet sunumunda etkinlik ve denetim konusunda oldukça esnektirler. Bu esnek yapı belediyelerin denetimden kaçmak amacıyla şirket kurmaya itmektedir. Belediyelerin ekonomik girişimlerde bulunması özelleştirme yöntemi olarak da değerlendirilmektedir. Ancak uygulamada belediyelerin ekonomik alandaki faaliyetlerin azaltılmasından çok, bu şirketlerin belediyelere sağladığı avantajlar nedeniyle giderek arttığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, BİT'lerin denetimlerinin, yerel hizmet sunumunda etkinliği ne şekilde sağlayabileceğini değerlendirmektir. Bu kapsamda tezde önce kamu hizmetlerinin mahalli idarelerce sağlanmasının teorik altyapısı ortaya konulmuştur. Daha sonra belediye hizmetlerinde etkinlik ve bu etkinliğin sağlanmasında BİT'lerin konumu incelenmiştir. Çalışmanın son kısmında ise Türkiye'de BİT'lerin mevcut denetim uygulamaları ortaya konmuş, daha sonra BİT'lerde hizmet etkinliğini sağlayacak denetimin nasıl düzenleneceğine yönelik önerilere yer verilmiştir.  Municipalities are considered to be the most important municipal local government in terms of meeting local public needs. Municipalities in our country are forced to make economic initiatives to fulfill this mission they are given. Economic initiatives of the municipality are called "Municipal Economic Enterprises (BIT)". The most common forms of BITs are municipal companies established in accordance with the provision of private law. Public resources used by municipalities must be used effectively and must be audited. Although BITs in Turkey use public resources in terms of capital structure, they are very flexible in effectiveness and audit activities. This flexible structure, in order to avoid controls, pushes the municipalities to establish companies. Economic enterprises of municipalities are considered as a method of privatization. However, rather than reducing activities of municipalities in the economic field, these companies are growing because of their advantages to the municipalities. The aim of present study is to evaluate how the controls of BITs ensure the effectiveness in the local public service delivery. On account of this fact, in the thesis the theoretical background of public services provided by local administrations has been given. After that, effectiveness of municipal services and BITs position in ensuring this effectiveness are studied. In the last part of the study, the existing auditing practices of BITs are put forward and then recommendations for how to regulate the audit of BITs that provide the effectiveness in services are given.