Siyasi partilerin finansmanı ve mali denetimi

Abstract

Demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsuru olan siyasi partiler, çok partili siyasal yaşam içerisinde işlevlerini ve faaliyetlerini yerine getirebilmek için mali kaynaklara ihtiyaç duyar. Gerek seçim kampanyası döneminde ve gerekse seçim sonrası dönemde partilerin çalışmalarını etkin şekilde sürdürebilmeleri ancak güçlü finansal kaynaklarla mümkündür. SPK'ya göre partilerin gelir kaynakları; aidatlar, bağışlar, malvarlığından elde edilen gelirler, sosyal faaliyet gelirleri ile devlet yardımıdır. Devlet yardımı konusunda, siyasi partilere Devletçe yeterli düzeyde ve hakça mali yardım yapılacağı ve partilere yapılacak yardımın, alacakları üye aidatının ve bağışların tabi olduğu esasların belirlenmesinin yasa koyucuya bırakılacağı Anayasa hükmüdür. Partilerin ülke demokrasisi içerisinde eşit şartlarda rekabet edebilmeleri ancak, finansal kaynaklarının ciddi şekilde denetiminin sağlanabilmesiyle mümkündür. 1982 Anayasası'nın 69. maddesinde, partilerin mali denetimlerinin Anayasa Mahkemesi tarafından yapılacağı ve esasları ana hatlarıyla çizilmiştir. Anayasanın 69. maddesi 3. fıkrasındaki, ?Siyasi partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesi'nce siyasi partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık halinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini yerine getirirken Sayıştay'dan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesi'nin bu denetim sonunda vereceği kararlar kesindir? şeklindeki düzenleme ışığında mali denetimle ilgili olarak, 2820 sayılı SPK, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nde ayrıntılar açıklanmıştır. Anayasa Mahkemesi'nin siyasi partilerin mali denetimi ile ilgili olarak vermiş olduğu kararlarında da, partileri ve finansman kaynaklarını her açıdan inceleme ve değerlendirmeye tabi tuttuğu anlaşılmaktadır Political parties are indispensable element of the democratic political system, need financial resources to be able to fulfill their functions and activities in a multiparty system. Either during the election a campaign or after the polls, a political party could only maintain its performance effectively with powerful financial resources. According to Political Parties Law, income resources of political parties are contribution dues, donations, incomes from assets, incomes from social activities and government aids. It is the Constitution judgement which shall be entrusted to the law maker, to determine the principle causes of the aids to be delivered to the political parties by the government adequately and on an equitable basis, and the principle causes of contribution dues and donations. It is only possible for a political party to compete on equal terms in a democratic country if the financial resources are being audited in a serious manner. The article 69 of the 1982 Constitution, main features of which the principle causes of financial auditing of political parties and that it shall be executed by the Constitutional Court have been determined. According to third paragraph of article 69 of the Constitution; ?Income and expenses of political parties should be in line with their aims. The application of this provision is regulated by law. The methods of auditing of political parties by the Constitutional Court, and the definition of sanctions to be applied where controversy is determined are regulated by law. The Constitutional Court shall obtain the assistance of the Audit Court in fulfilling its audit duty. All judgements by the Constitutional Court resulting from this audit are conslusive.? With in that arrangement the details of financial auditing has been explained in the numbered 2820 ?Political Parties Law?, numbered 6216 ?The Law for The Establishment of Constitutional Court and the Methods of Judgements? and ?Constitutional Court By-laws? It has been understood that the financial resources of the parties are being scrutinized and evaluted in every terms in the desicion concerninig the financial auditing of political parties by the Constitutional Court