Zaman serilerinde yapısal kırılma ve vergi affı üzerine bir uygulama

Abstract

Ekonometrik yöntemler, iktisadi ve mali teorileri açıklamada yardımcı olsa da belirli bir düzen içinde zamana göre sıralanmış gözlemlerde çoğu zaman yetersiz kalmaktadır. Bu durumda problemin çözümü için zaman serisi analizi yardımcı olur. Zaman serileri analizi, değişkenlerin gözlemlerde devamlılığın belirlenmesine yardım eder ve onlardan kanunlar türetir ve gelecekle ilgili daha iyi tahmin için bu değişkenler içinde bütün bilgileri kullanır. Ekonometrik yöntemler ise bu bilgilerden sonuçlar üretir. Böylece eldeki verilerden yararlanarak geleceğe ilişkin bir öngörümleme yapılabilir. Devletler, harcamalarını finanse etmek için kanunla belirlenmiş gelir kaynaklarına ihtiyaç duyar. Bu kaynakları literatürde vergi ve vergi dışı gelirler oluşturmaktadır. Vergi gelirleri bu kaynaklardan en çok ihtiyaç duyulan ve en çok gelir getiren kalemidir. Vergi mükellefleri bazen cezai sorumluluğu göze alarak ödemesi gereken vergiyi ödemez. Ödeme yapmayan mükellef sayısının çok olması devletin gelirini düşürür. Hem geliri arttırmak hem de mükelleflerin sempatisini kazanmak için devleti yönetenler vergi cezalarını kısmen ya da tamamen affetme yoluna gider. Vergi affı olarak adlandırılan bu olay özellikle seçim zamanları dünyanın birçok ülkesinde uygulanmaktadır. Bu çalışmada Türkiye Cumhuriyeti'nde 1983-2012 yılları arasında uygulanan vergi aflarının, vergi gelirleri ve Gayri Safi Yurtiçi Hasıla üzerindeki etkisi zaman serisi analizi ve ekonometrik yöntemler ile araştırılmış, vergi affının gerekliliği sorgulanmıştır. Master's Thesis Structural Break in Time Series and An Application about Tax Amnesty Ünal UYANIK Dokuz Eylül University Graduate School of Social Sciences Department of Econometrics Econometrics Program Econometric methods, even though the economic and financial theories to explain the observations sorted according to time in a certain order most of the time is insufficient. In this case, time series analysis help for solving to problem. The analysis of time series helps to detect regularities in the observa-tions of a variable and derive 'laws' from them and exploit all information included in this variable to better predict future developments. Econometric methods make inferences in this knowledge. So can be forecasting about future by using datas which we have before. Governments need source of income which is determined by law for finance to their spending. This source of income is composed by tax income and non-tax income in literature. Tax income is most needed and income-generated in this sources. Taxpayers occasionally do not pay their taxes which they must pay to take chance of criminal liability. Goverment's income is down when taxpayers' number who do not pay their tax is up. Manage to states partly or completely absolves the tax penalty for raising income and also getting taxpayers' sympathy. It is applied various country of all over the World in election times and also called tax amnesty. Tax amnesty which was applied Republic of Turkey between 1983-2011 in this study, the impact on tax revenues and Gross Domestic Product have been investigated by time series analysis and econometric methods, questioned the necessity of tax amnesty.