Nonalkolik yağlı karaciğer hastalığı ve kronik hepatit C'li olgularda adiponektinin ve insülin direncinin değerlendirilmesi

Abstract

NAYKH (non alkolik yağlı karaciğer hastalığı ) diffüz yağ infiltrasyonu, lobuler inflamasyon ve presinüzoidal fibrozis ile karakterize kronik bir karaciğer hastalığıdır. NAYKH toplumda sık görülmesi, siroz ve karaciğer yetmezliğine ilerlemesi nedeniyle önem taşımaktadır. Son yıllarda, NAYKH ve yanı sıra kronik hepatit C (KHC)'deki steatoz gelişiminde temel patofizyolojik faktörün insülin direnci olabileceği ileri sürülmektedir. IRS (insülin rezistansı/direnci sendromu), hipertansiyon, abdominal obezite, bozulmuş glukoz intoleransı ve dislipidemi ile karakterize, kardiyovasküler hastalık (KVH) riskinin arttığı bir durumdur. Yağ dokusunda sentezlenen adiponektin gibi adipositokinlerin düzeyindeki değişimlerin bu sendromun patogenezinde ve KVH oluşum sürecinde rol oynadığı ileri sürülmektedir. Adiponektin, insüline duyarlı dokulardaki karbonhidrat ve lipid metabolizmasının modülasyonunda önemli rol oynadığı düşünülen ve insülin direncinde artışa yol açan durumlarda, plazma düzeyleri anlamlı ölçüde azalan bir proteindir. Bu çalışmanın amacı NAYKH ve kronik hepatit C de adiponektini ve bu molekülün insülin direnci ve KVH risk faktörleri ile ilişkisini değerlendirmektir. Çalışmaya 23 NAYKH, 18 KHC ve 21 sağlıklı kontrol olgusu alındı. Tüm grupların bel çevresi ölçüldü, vücut kitle indeksi hesaplandı, lipid parametreleri, homosistein, hs-CRP, ferritin düzeyleri ölçüldüæ insülin direnci HOMA-IR indeksi hesaplanarak değerlendirildi. Serum adiponektin düzeyleri ELİSA yöntemiyle ölçüldü. Gruplar arasındaki farklılığın analizi için Kruskal-Wallis ve Mann-Whitney U testi kullanıldı. Korelasyon analizleri Spearman testi ile yapıldı. Farklılık ve korelasyon analizlerinde anlamlılık için p NAYKH hastalarında kontrol grubuna kıyasla TA (p=0,000), bel çevresi (p=0,010), homosistein (p= 0,019), HOMA-IR (p=0,000) düzeyleri yüksekæ adiponektin düzeyleri (p=0,001) düşük saptandı. KHC grubunda TA (p=0,000), HOMA-IR (p=0,001) düzeyleri yüksekæ total kolesterol (p=0,037) ve Apo B (p=0,035) düzeyleri düşük saptandı. KHC hastalarında kontrol grubuna kıyasla adiponektin düzeyleri düşük olmasına rağmen anlamlı bir fark yoktu. NAYKH ve KHC hastalarını karşılaştırdığımızda ise her iki grup arasında adiponektin ve HOMA-IR değerleri açısından anlamlı bir fark yoktu. NAYKH grubunda hs-CRP (p=0.000), total kolesterol (p=0,047), trigliserid (p=0,006) değerleri KHC grubuna göre yüksek, HDL2-K değeri (p=0,004) düşük bulundu. Sonuç olarak, NAYKH da daha belirgin olmak üzere NAYKH ve KHC hastalarında insülin direncinin bulunduğu saptanmıştır. NAYKH grubunda adiponektinin anlamlı düşük olması hepatik steatoz ile adiponektin arasındaki ilişkiyi desteklemektedir. NAYKH da adiponektin ile insülin direnci arasındaki ilişkinin ve adiponektinin olası fizyopatolojik rolünün aydınlatılması için daha ileri çalışmalara gerek vardır. Anahtar Kelimeler: NAYKH, CHC, adiponektin, insülin resistansı Non alcoholic fatty liver disease (NAFLD) is a chronic liver disease characterized with diffuse fat infiltration, lobular inflammation and presinusoidal fibrosis. It's high prevalance, progression to cirrhosis and hepatic insufficiency makes NAFLD an important health problem. In recent years, it is postulated that insulin resistance may be the major pathophysiological factor for development of steatosis in NAFLD as well as in chronic hepatitis C (CHC). Insulin resistance syndrome (IRS) is characterized with hypertension, abdominal obesity, impaired glucose intolerance, dislipidemia and thus increased cardiovascular morbidity. It is assumed that the changes in the levels of adipocytokines such as adiponectin synthesized by fat tissue may play an important role in this syndrome and progression of cardiovascular disease. Adinopectin is a protein which is thought to effect the modulation of carbohydrate and lipid metabolism in insulin sensitive tissues and it's plasma levels decrease significantly in insulin resistance. The objective of this study is to evaluate adiponectin and its association to insulin resistance and cardiovascular risk factors in NAFLD and CHC. 23 NAFLD, 18 CHC patients and 21 healthy controls were included in the study. Following the measurement of abdominal circumference and calculation of BMI, the analysis of lipid parameters, homocystein, hs-CRP and ferritin was performed in all groups. Insulin resistance was evaluated by calculating HOMA-IR index. Serum adinopectin levels were determined with ELİSA method. Kruskall-Wallis and Mann-Whitney U test was applied for statistical evaluation of the difference between the groups. Correlation analysis was done by Spearman rank correlation test. p NAFLD patients had higher levels of TA (p=0,000), abdominal circumference (p=0,010), homocystein (p= 0,019), HOMA-IR (p=0,000) and lower levels of adiponectin (p=0,001) compared to controls. CHC patients had higher levels of TA (p=0,000), HOMA-IR (p=0,001) and lower levels of total cholesterol (p=0,037) and Apo B ((p=0,035) compared to controls. In CHC group, although adinopectin levels were lower than the control group the difference was not significant. Comparing NAFLD and CHC groups, no significant difference was observed regarding adiponectin ve HOMA-IR. In NAFLD group hs-CRP (p=0.000), total cholesterol (p=0,047), triglyceride (p=0,006) levels were higher and HDL2-K (p=0,004) levels were lower compared to CHC group. Insulin resistance was observed both in NAFLD and CHC patients although more profound in NAFLD. Significantly low levels of adiponectin in NAFLD patients support the association between hepatic steatosis and adiponectin. Further studies are necessary to elucidate the possible pathophysiological role of adiponectin and its relationship to insulin resistance in NAFLD. Key words: NAFLD, CHC, adiponectin, insulin resistance.