Oral antidiyabetik ilaç kullanım hataları ve etkileyen faktörlerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, oral antidiyabetik ilaç kullanan tip 2 diyabetli bireylerde ilaç kullanım hataları ve etkileyen faktörlerin incelenmesi amacıyla tanımlayıcı tipte yapılmıştır. Çalışma örneklemini en az altı aydır oral antidiyabetik ilaç kullanan, insülin kullanımı olmayan ve çalışmaya gönüllü katılan 190 diyabetli birey oluşturmuştur. Araştırma verileri Haziran-Ağustos 2010 tarihleri arasında bir aile sağlığı merkezinde, anket formu kullanılarak yüz yüze görüşme yoluyla toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde ki-kare ve lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışmaya katılan diyabetli bireylerde ilaç kullanım hata oranı %64,7 olarak saptanmıştır. Çalışma sonucunda en fazla yapılan ilaç hatası ilaçların zamanında alınmamasıdır. Diğer ilaç hataları, ilaçları karıştırma, ilacı yanlış dozda alma, ilacı yanlış şekilde alma ve kendi kendine ilacı bırakma olarak bulunmuştur. Çalışmamızda ileri yaşta, bekar olanlarda, eğitim seviyesi düşük olanlarda, yalnız yaşayanlarda, evde kendi kendine kan şekerini ölçmeyenlerde, kullandığı ilacın prostpektüsünü okumayanlarda, ilaç kullanım eğitimi almayanlarda ve günlük alınan ilaç sayısı fazla olanlarda ilaç kullanım hatası anlamlı derece yüksek bulunmuştur (p<0,05). Hastalara göre hata nedenleri; ilaç sayısının fazla olması, görme problemleri, okuma-yazmasının olmaması, açlık hissi nedeniyle ilaçtan önce yemek yemeği öncelikli bulma, unutkanlık, ilaç dozunun az ya da fazla geldiğini düşünme, ilacın yan etkisi, ilacı tükendiğinde tekrar almama, kendini iyi hissedip ilaç almaya gereksinim duymama ve ilaç tabletlerinin büyük olması nedeniyle yutmakta güçlük yaşama olarak belirtmiştir. Bu çalışmanın sonucunda oral antidiyabetik ilaç kullanan tip 2 diyabetli bireylerde ilaç kullanım hata oranlarının yüksek olduğu görülmektedir. Oral antidiyabetik ilaç kullanım hataları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesinin sağlık çalışanlarına farkındalık kazandırabileceği ve bu grup hastaya yaklaşımda destek olabileceği düşünülmektedir This study was carried out as a descriptive study in order to examine drug use errors in patients with type 2 diabetes using oral anti-diabetic drugs and effecting factors. Study sample was composed of 190 patients using anti-diabetic drugs, matching study inclusion criteria and not using insulin. The study data were collected in a family health centre between June and August of 2010. Questionnaire was used as data collection tools. Data were collected by means of face-to-face interview. Study of oral anti-diabetic drug use errors and of effecting factors was assessed by chi- square and logistic regression analysis. It was found that oral anti-diabetic drug use error rate was 64.7% in patients participating into the study. As a consequent of the study, the most common drug use error was failure in taking drugs on time. Taking drugs in wrong dose, in wrong way and stopping drug use on one?s own were found to be other drug use errors. Oral anti-diabetic drug use error was found significantly high (p<0,05) in the old aged people, people whose marital status was single, people whose education level was low, those living alone, those who could not check their blood sugar by themselves, people who did not read prospectus of drug they use, those who were not trained in drug use, and those whose the number of drugs taken daily was much. Patients? views regarding mistakes made in oral anti-diabetic drug use are as the following: high number of drugs, visional problems, illiteracy, starting to eat immediately after feeling hungry, forgetting, thinking that dose is high or low, not taking the drug due to its adverse effects or when it is over or when patient feels well, or chewing the drug due to swallowing difficulties. The results of this study indicate that rate of drug use error in individuals with type 2 diabetes using oral anti-diabetic drug is high. Study of anti-diabetic drug use errors and of effecting factors are considered to be helpful in raising awareness of medical staff and approaching to such patient group