İstanbul Boğazı'nın Karadeniz çıkışının incelenemsi

Abstract

İstanbul Boğazı çıkışındaki GB Karadeniz şelfi ve kıtasal yamacıdan alınan yüksek ayrımlı jeofizik veriler ve şelfteki kritik noktalardan alınan karot örneklerinin analizleri, yaş tayini sonuçları ile yorumlanmıştır. Elde edilen sonuçların ışığında Karadeniz'in neotektoniğiyle ilgili olarak güncel sedimantasyonunu, son buzul döneminden itibaren. oluşan su seviyesi değişimleri, zamanı ve bunların tortul birimler üzerindeki etkileri araştırılmıştır. EM300 Çok Işınlı ekosounder sistemi kullanılarak çalışma alanının bu güne dek yapılmış en ayrıntılı batimetrik haritası oluşturulmuş, kıtasal yamaç, denizaltı kanyonları ve kaymalar gibi geniş jeomorfolojik yapılar belirlenmiştir. Yüksek ayrımlı sismik (Chirp) kesitlerden güncel sedimantasyonu etkileyen faylar, sığ gaz yapıları ve çamur volkanlarının varlığı saptanmıştır. Kıtasal yamaçta yer alan kanyonların duvarlarındaki, kaymaların, ikincil kanyon ve küçük kanal yapılarının oluşumunu ve şelfte karaya doğru ilerleyen kanyon başlarının gelişimini tetikleyen etkenler ortaya konmuştur. Bu ilerlemenin batıya keskin dönüşü Kuzey Sınır Fayı ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca bu bölgedeki şelf ve şelf kırığı bölgesinde ilk kez sığ gaz birikimleri gözlenmiştir. Assemblage Avrupa projesi kapsamında derin bölgeden alınan piston karot örneklemesinde karotun gaz nedeniyle deforme olduğu ve alanın KD bölgesinde yapılan gravite karot örneklemesinde ilk kez Gaz Hidratların varlığı saptanmıştır. Boğaz çıkışında yer alan kanal sisteminin sismik stratigrafik özellikleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu kanal sisteminin varlığı İstanbul Boğazı ve Karadeniz arasındaki çift yönlü akıntı sisteminin kurulmasından önce Akdeniz suyunun Karadeniz'e girişinin yüksek enerji altında meydana geldiğini ifade etmektedir. Katastrofik ve antikatastrofik görüşler ışığında, deniz seviyesi değişimleri, karot yaşlandırmaları ile ilişkilendirilerek, son buzul döneminden bu yana Karadeniz ve Marmara denizleri arasındaki bağlantının tekrar sağlanmasıyla ilgili bir senaryo oluşturulmuştur. Shelf and continental slope region of southwestern Black Sea shelf in front of the Bosphorus outlet are investigated by using high resolution acoustic data. These data are correlated with analysis and dating of cores recovered from critical points on the shelf to determine recent sedimentation in relation with neotectonics, the horizons of sea level changes since Last Glacial Maximum (LGM) and to understand their effects on recent sediments. EM300 Multibeam Echosounder system provided most detailed bathymetric map of the area that ever obtained and extensive geomorphologic features such as continental slope, submarine canyons and slumps are determined. Very high resolution seismic (Chirp) system was used to determine recent sedimentation, active faulting, shallow gas accumulations and mud volcanoes. The triggering mechanisms for the formation of slumps, secondary canyons, gullies on the canyon walls at the continental slope and shelf incising canyon heads were discussed. The westerly abrupt turn of the canyon head, which is proceeding on the shelf, is associated with the North Border Fault. Also shallow gas accumulations observed at the shelf and shelf edge region. In piston coring which is recovered in the frame of European Assemblage project, the sediments are extremely disturbed due to gas existence. For the first time, Gas Hydrates were recovered in gravity core that was taken from NW part of the study area. The seismic startigraphy of the channel system at the exit of Istanbul Strait was betrayed. From the existence of the channel system at the exit of Bosphorus, it is concluded that, the entrance of Mediterranean water into Black Sea was originated in a high energy system before the two-way under water current system between Istanbul Strait and Black Sea was formed. On the basis of the catastrophic and anti-catastrophic hypotheses and sea level changes since last glacial maximum (LGM) in correlation with core dating, a scenario was developed to explain the last connection between Marmara Sea and Black Sea.